(1939-45)
był szczególnie silny we Francji, ZSRR, Jugosławii, Włoszech, Grecji oraz Polsce. W wielu krajach (zwł. Francji, Włoszech, Grecji i Jugosławii) związany w komunistami. W Jugosławii partyzanci J. Tito liczący ponad 400 tys. ludzi wyzwolili poważne partie kraju. W ZSRR kierowane z Moskwy wielkie oddziały partyzanckie paraliżowały zaplecze frontu niem. Aktywna pod koniec wojny była partyzantka we Włoszech, pomagając wyzwolić wiele miast. W prawie wszystkich krajach okupowanych stosowano sabotaż, dywersję i inne formy oporu. Nawet w Niemczech istniały, choć nieliczne, organizacje przeciwstawiające się Hitlerowi, takie jak konserwatywny "Krąg Krzyżowej" czy lewicowa "Czerwona Orkiestra". 20 VII 1944 opozycja wojsk. dokonała nieudanego zamachu na Hitlera, co skończyło się krwawymi represjami.
- RUCH OPORU 1939-45, w działania ludności...
- JUGOSŁAWIA, państwo federacyjne...