(1878 - 1953)
dyktator komunist. Gruzin. Czł. ros. partii socj. (od 1898), od 1903 bolszewik, po przewrocie bolszewickim XI 1917 komisarz ludowy ds. narodowości, należący początkowo do drugiego rzędu przywódców bolszewickich, uczestnik wojny domowej w Rosji, 1922 sekr. generalny KC Rosyjskiej Partii Komunist. (bolszewików). Po śmierci Lenina (1924) gł. wykonawca polityki forsownej kolektywizacji i "socjalistycznego uprzemysłowienia" ZSRR, a jednocześnie dyktator krwawo zwalczający wszystkich przeciwników (np. L. Trocki, L. Kamieniew, G. Zinowjew) i stosujący bezlitosny terror, którego szczególne nasilenie nastąpiło w czasie tzw. wielkich czystek 1936-37. W 1939 inicjator zbliżenia z Hitlerem i jego sojusznik do 1941. W 1940 wydał polecenie wymordowania polskich oficerów przetrzymywanych w obozach jenieckich ( Katyń). Od 1941 szef rządu radz. W wojnie niem.-radz. wódz nacz. Uczestnik konferencji Wielkiej Trójki w Teheranie, Jałcie i Poczdamie potrafił niejednokrotnie wymusić na partnerach dostosowanie się do jego żądań. Od 1944 do 1948 doprowadził do opanowania rządów przez komunistów w krajach Europy wsch., bezwzględnie tłumiąc wszelki opór wobec dominacji ZSRR.