nadanie chłopom na własność ziemi uprzednio przez nich uprawianej wraz ze zniesieniem ich feudalnych obciążeń na rzecz panów; w zaborze prus. edykt o uwłaszczeniu z 1811 w dobrach prywatnych przewidywał w zamian za uwłaszczenie odstąpienie przez chłopów dworowi 1/3 - 1/2 użytkowanej przez nich ziemi; reforma ciągnęła się 40 lat, ostatecznie w 1850 uwłaszczono też małorolnych. W Galicji u.ch. przeprowadzono na mocy patentu cesarskiego datowanego 17 IV 1848 (faktycznie wydany 12 V); w teorii chłopi galic. otrzymali ziemię bezpłatnie, musieli jednak przez wiele lat płacić tzw. podatek indemnizacyjny; 1853 zniesiono serwituty. W części zaboru ros. (tzw. ziemie zabrane) u.ch. przeprowadzono w 1861 na mocy ogólnoros. reformy uwłaszczeniowej; w Królestwie Pol. dopiero po wybuchu powstania styczniowego, w III 1864 carat ogłosił u.ch.; było ono korzystniejsze dla chłopów niż uwłaszczenie w Rosji; chłopi otrzymali grunty uprawiane i dzierżawione przez siebie; mogli też domagać się zwrotu pól, z których usunięto ich po 1846 ( ukaz czerwcowy); bezrolni otrzymali niewielkie działki z dóbr państwowych.
- UWŁASZCZENIE CHŁOPÓW, nadanie chłopom na własność...
- CHŁOPI, drobni wytwórcy rolni,...
- REWOLUCYJNI DEMOKRACI, ogólne określenie teoretyków...