emigracja polit. po powstaniu listopadowym, nazwana tak ze względu na rolę, jaką odegrała w życiu polit. i umysłowym narodu pol.; liczyła ok. 8-9 tys. osób, gł. wojsk. pochodzenia szlacheckiego; największe skupiska: Francja (2/3 emigrantów), Anglia, Belgia, Szwajcaria. Obozowi konserwatywno-liberalnemu W.E. przewodził A. J. Czartoryski; od jego siedziby w Paryżu zwany Hotelem Lambert (H.L.); zabiegał on o poparcie pol. dążeń niepodl. przez mocarstwa zach.; planował wykorzystanie w tym celu konfliktów między nimi a Rosją, przewidując dopiero w wypadku wojny wywołanie powstania; lewicę oskarżał o klęskę w 1831; gł. współpracownicy: S. Barzykowski, M. Czajkowski, J. Woronicz, W. Zamoyski, L. Zwierkowski; H.L. rozwijał akcje propagandowe na rzecz sprawy pol. we Francji i Anglii, rzadziej w Niemczech, współpracował z Turcją; zakładał, że przyszła Polska będzie monarchią konstytucyjną; H.L. był aktywny w okresie Wiosny Ludów, wojny krymskiej i powstania styczniowego; zakończył działalność po klęsce Francji 1870-71. Obóz demokr. W.E. to ugrupowania związane z J. Lelewelem (zwolennikiem umiarkowanych reform przeprowadzonych za zgodą i przy współpracy szlachty) oraz Towarzystwo Demokratyczne Polskie (TDP); dzięki swym programom, pismom propagandowym i emisariuszom dominował on w konspiracji krajowej w latach 1839-46. Skrajną lewicę W.E. reprezentował Lud Polski (Gromady Grudziąż, Humań i Praga 1835-46). W latach 30. i 40. zwolennicy Lelewela i TDP kierowali organizacjami spiskowymi w kraju, wpływając na wydarzenia lat 1846-48; po 1846 i wydarzeniach rewol. Wiosny Ludów W.E. wzmocniła się nową falą wychodźców, ale nie ożywiło to jej działalności; zaktywizowała się w okresie wojny krymskiej (1853-56), zakończyła działalność przed powstaniem styczniowym.
- emigracja, udać się na emigrację,...
- emigracja, inaczej wychodźstwo,...
- WIELKA EMIGRACJA, polska polityczna po...