rodzaj obróbki cieplnej metali, najczęściej stali lub żeliwa, przeprowadzanej w celu zwiększenia twardości i wytrzymałości metalu oraz jego odporności na ścieranie. H. polega na nagrzaniu materiału do temperatury nieco wyższej (dla stali o 30-50oC) od tej, w której następują przemiany fazowe, utrzymaniu materiału w tej temperaturze w celu uzyskania jednorodnej temperatury w całej objętości materiału, a następnie szybkim jego ochłodzeniu, do czego stosuje się wodę i roztwory wodne, oleje, stopione sole lub metale oraz sprężone powietrze. Większość wyrobów h. poddaje się tzw. odpuszczaniu, m.in. w celu usunięcia naprężeń własnych powstałych podczas h. Szczególnym zabiegiem hartowniczym jest wymrażanie (obróbka podzerowa), polegająca na oziębieniu uprzednio zahartowanej i odpuszczonej stali do temperatury - zależnie od gatunku stali - od -80oC do -180oC, co zwiększa twardość wyrobu oraz stabilizuje jego wymiary. H. stosowano już od czasów starożytnych (opis h. znajdujemy w Odysei), w średniowieczu było stosowane przy wytwarzaniu broni w Damaszku i Toledo. Podstawy naukowe h. stworzył 1868 D.K. Czernow. H. nazywa się też obróbkę cieplną szkła, polegającą na nagrzewaniu szkła do temp. ok. 650oC, a następnie szybkim ochłodzeniu strumieniem powietrza. W efekcie w warstwie powierzchniowej powstają naprężenia ściskające zwiększające wytrzymałość szkła i powodujące, że w wyniku stłuczenia rozpada się ono na drobne, nie kaleczące kawałki; szkło h. stosowane jest ze względów bezpieczeństwa w komunikacji oraz w ograniczonym zakresie w budownictwie.
- DAMASCENKA, szabla ze , hartowanej,...
- żelazo, ( symbol : Fe), rudy...
- MARTENZYT, przesycony roztwór stały...