dział optyki obejmujący uzyskiwanie i utrwalanie obrazu trójwymiarowego, oparty na metodzie zapisu i odtwarzania informacji zawierającej nie tylko dane o natężeniu charakteryzującym jasność poszczególnych punktów przedmiotu (rejestrowanym w tradycyjnej fotografii), lecz także o fazie fali (stąd nazwa zapożyczona z j. grec.: holos - cały, grafo - zapis). Ponieważ faza fali zależy od drogi przez nią przebytej od świecącego lub oświetlanego przedmiotu do obserwatora, zawiera ona informacje przestrzenne o badanym obiekcie, tj. dane na temat, które z jego punktów są dalej, a które bliżej obserwatora. Warunkiem uzyskania tych informacji jest jednak zastosowanie promieniowania spójnego (spójność światła). W zależności od rodzaju użytego promieniowania rozróżnia się h.: optyczną, akustyczną, mikrofalową i rentgenowską. Najczęściej stosowanym w h. źródłem promieniowania jest laser. W trakcie rejestracji obrazów h. wykorzystuje się 2 wiązki promieniowania spójnego (np. światła laserowego): jedna po przejściu przez badany obiekt przezroczysty lub odbiciu od obiektu nieprzezroczystego i druga wzorcowa (odniesienia) spotykają się, czego skutkiem jest ich interferencja. Obraz interferencyjny zarejestrowany za pomocą detektora (np. kliszy fot.) składa się z drobnych prążków, których układ nie przypomina w niczym obrazu badanego obiektu. Prążki zawierają informację zarówno o jasności punktów świecących przedmiotu, jak i o ich położeniu (odległości) względem płaszczyzny kliszy. Uzyskany w ten sposób obraz nosi nazwę hologramu. Odtwarzanie hologramu polega na oświetleniu go światłem niekoniecznie spójnym. Patrząc na oświetlony hologram widzi się obiekt przestrzenny trójwymiarowo, tak jak w naturze (choć w innej skali wielkości); patrząc z przodu oglądamy go z przodu, patrząc z boku widzimy go z boku. Na jednym hologramie można zarejestrować wiele różnych obrazów, a potem odtwarzać je pojedynczo niezależnie od pozostałych. Zastosowanie grubej warstwy emulsji światłoczułej pozwala rejestrować i odtwarzać hologramy o pełnej skali barw. Zastosowanie do zapisu hologramu fal akustycznych umożliwia m.in. rejestrowanie obrazów wnętrza przedmiotów nieprzezroczystych dla światła. Ich odtwarzanie odbywa się przy użyciu fal świetlnych. H. znajduje szerokie zastosowanie w nauce, technice przemysłowej i technice ogólnego użytku. M.in. w biologii, medycynie, geologii, hydrolokacji, defektoskopii, obróbce i magazynowaniu informacji, a także - z obiecującymi skutkami - w trójwymiarowej telewizji i filmie oraz urządzeniach do przetwarzania danych. Ideę wykorzystania interferencji fal do zapisu informacji sformułował już 1907-20 polski fizyk M. Wolfke; podstawy h. stworzył 1947-51 fizyk ang. pochodzenia węgierskiego D. Gabor, a zasady współczesnej h., opartej o technikę laserową, opracowali E.N. Leith i J. Upatnieks (1962) oraz W. Stroke (1963).
- holografia, rodzaj wirtualnego przedstawienia...
- holografia, optyczna technika rejestrowania...
- hologram, holografia.