podstawowe, uznawane za najbardziej elementarne, cząstki materii, z których zgodnie ze współcześnie przyjętymi modelami zbudowane są hadrony. Uważa się przy tym, że w przyrodzie istnieje 6 k. i 6 odpowiadających im antykwarków. Ich odmiany (tzw. zapachy) oznaczone są pierwszymi literami ang. nazw: u (up - górny), d (down - dolny), s (strange - dziwny), c (charm - powabny), b (beauty - piękny, nazywany także bottom - denny) oraz t (true - prawdziwy lub inaczej top - szczytowy). Wszystkie k. mają spin , liczbę barionową 1/3 oraz jedną z dwóch wartości ładunku elektr.: kwarki u, c, t ładunek 2/3 e, a kwarki d, s, b ładunek 1/3 e (gdzie e - ładunek elementarny). K. podobnie jak gluony wiążące k. w hadron nie mogą występować jako samoistne obiekty; tworzą one inne cząstki (np. protony, neutrony), a jako składniki doskonałe nie mogą być z nich wydzielone. Wg modelu kwarkowego k. i antyk. (różniące się od k. w oznaczeniach kreską nad symbolem) o ładunkach ułamkowych tworzą cząstki o ładunkach całkowitych, np.: proton o ładunku + 1e tworzony jest przez 2 k. u i 1 k. d, neutron - 2 k. d i 1 k. u, mezon+ - po jednym k. u i d. Hipoteza zakładająca istnienie k. jako podstawowych składników hadronów została sformułowana 1964, niezależnie, przez M. Gell-Manna i G. Zweiga. Nazwa k. wprowadzona przez M. Gell-Manna została zaczerpnięta z powieści Joyce'a Finnegan's Wake. Poszukiwania dowodów istnienia k. trwały wiele lat; pierwsze k. "zaobserwowano" 1968 w Laboratorium Stanforda w USA, istnienie ostatniego z sześciu k. - (t) - potwierdziły wyniki badań przeprowadzonych 1994 przy zastosowaniu największego w świecie akceleratora Tevatron i detektora Collider Detector w Laboratorium Fermiego w pobliżu Chicago. Odkrycie to uznano za potwierdzenie słuszności modelu standardowego, najbardziej zaawansowanego modelu świata materialnego..
- kwarki, hipotetyczne, najmniejsze...
- NIEWOLA PODCZERWONA, zjawisko uwięzienia...
- hadrony, cząstki elementarne...