dawniej nauka o liczbach i figurach geom.; ob. rozległa i niejednorodna dziedzina wiedzy posługująca się metodą dedukcyjną; wyniki wnioskowania formułowane są na podstawie ściśle określonych reguł logiki pod postacią zbiorów tez (twierdzenia) oraz aksjomatów; twierdzenia matematyczne mają charakter ogólny (są prawdziwe "zawsze" i "wszędzie") ze względu na nieujmowanie w rozważaniach indywidualnych cech przedmiotów rzeczywistych; początki m. sięgają epoki polodowcowej, kiedy sformułowano pojęcie równoliczności dwu zbiorów (pierwotny charakter handlu wymiennego) oraz pojęcie liczby; staroż. Egipcjanie podali m.in. metodę wyznaczania pola koła i objętości prostej piramidy ściętej o podstawie kwadratowej; Babilończycy wprowadzili w rachunkach system sześćdziesiątkowy, co dało początek arytmetyce i algebrze; kolonizacja gr. w rejonie M. Śródziemnego przyczyniła się do poważnego rozwoju m.: Tales z Miletu podał pierwsze dowody geometryczne, Pitagoras sformułował definicje pojęć matematycznych, twierdzenia i abstrakcyjne dowody, Euklides w dziele Elementy opracował teorię stosunków i teorię liczb naturalnych oraz algorytm poszukiwania największego wspólnego dzielnika dwu liczb, Archimedes przewidział pojęcie granicy, Diofantos zainicjował prace nad liczbami ujemnymi; w wiekach średnich m. zajmowali się gł. Arabowie, którzy rozpowszechnili w Europie, zapożyczony od Hindusów, dziesiątkowy system liczenia; włoski renesans przyniósł podanie metod rozwiązywania równań algebraicznych III i IV stopnia (G. Cardano, N. Tartaglia) oraz tablice trygonometryczne; XVII w. - początek m. nowożytnej - dał tablice logarytmów dziesiętnych, rachunek różniczkowy i całkowy (I. Newton, G.W. Leibniz), powstanie geometrii analitycznej (R. Descartes) i różniczkowej, rachunku prawdopodobieństwa (P. Fermat, B. Pascal); mechanika teoretyczna (L. Euler, J. Lagrange), geometria różniczkowa oraz rachunek wariacyjny to gł. zdobycze m. XVIII w.; w XIX w. A. Cauchy oraz C.F. Gauss dali podstawy teorii funkcji analitycznych, J. Bolyai i N.I. Łobaczewski - geometrii nieeuklidesowej, a E. Galois - algebry abstrakcyjnej; powstanie topologii datuje się na przełom XIX i XX w.; XX w. przyniósł opracowanie nowej teorii całki i teorii miary (H. Lebesgue), analizy funkcjonalnej (D. Hilbert, S. Banach), teorii przetwarzania danych za pomocą elektronicznych maszyn liczących, teorii gier, informacji oraz cybernetyki; listę nazwisk pol. matematyków otwiera M. Kopernik, twórca nowoczesnej astronomii; A.A. Kochański, nadworny matematyk Jana III Sobieskiego, podał przybliżone rozwiązanie kwadratury koła; terminologię matematyczną spolszczył w XVIII w. Jan Śniadecki; w XIX w. nową metodę w teorii równań różniczkowych podał J.M. Hoene-Wroński; pol. szkoła matematyczna (W. Sierpiński, S. Mazurkiewicz, B. Knaster, Z. Janiszewski) powstała po I woj. świat. i badała gł. teorię mnogości i topologię; 1920 zał. pierwszego w świecie pol. wyspecjalizowanego pisma mat. "Fundamenta Mathematicae"; od 1928 czasopismo "Studia Mathematica" (na jego łamach publikowali m.in. J. Schauder - równania różniczkowe, H. Steinhaus - metody probabilistyczne w analizie); po II woj. świat. pracę badawczą pol. ośr. uniwersyteckich koordynuje Inst. Matematyczny PAN.
- matematyk, ścisły umysł matematyka,...
- matematyka, poświęcić się matematyce,...
- MATEMATYKA, czasopismo metodyczno-dydaktyczne...