CECHOWE WYCHOWANIE

forma przygotowania młodzieży do wykonywania rzemiosła, zapoczątkowana w średniowieczu przez cechy; rzemieślnik musiał przejść kolejno przez 3 stopnie zawodowe: ucznia (terminatora), czeladnika i mistrza (majstra); w czasie "terminu", który trwał 1-7 lat, uczeń mieszkał przeważnie w domu mistrza i pracował bezpłatnie; mistrz uczył go zawodu, czasami także czytania i pisania; był to wyłom w monopolu oświatowym Kościoła; mistrz dbał także o poziom moralny terminatora i wychowywał go w duchu posłuszeństwa wobec władz cechu; po zakończeniu "terminu", co zależało od uznania mistrza, uczeń bywał "wyzwalany" i zostawał czeladnikiem; rozpoczynał wówczas wędrówkę, w czasie której pracował zarobkowo, obserwując jednocześnie produkcję w innych warsztatach (ten obowiązek nie wszędzie istniał); po upływie określonego czasu czeladnik mógł się ubiegać o tytuł mistrza, a po uzyskaniu go - założyć własny warsztat; przedtem jednak musiał wykonać odpowiednią "sztukę mistrzowską" (majstersztyk). Wraz z rozwojem kapitalizmu ustawodawstwo różnych krajów ograniczało władzę cechów, regulując stosunki między mistrzami a uczniami. W Polsce wychowanie cechowe zaczęło się rozwijać w XIII w.; jego schyłek przypada na XIX w., gdy po powstaniu rzemieślniczych szkół niedzielnych mistrzowie zostali zobowiązani do posyłania tam swoich uczniów.