Tomáš Garrigue (1850-1937)
czechosłowacki polityk, filozof, "ojciec niepodległej Czechosłowacji", pierwszy prezydent tego kraju (1918-35); studiował w Lipsku (gdzie poznał swą przyszłą żonę, Amerykankę Charlotte Garrigue) i Wiedniu; (1882-1914) prof. filozofii na uniw. w Pradze, w swych poglądach łączył neokantyzm (neopozytywizm) z purytańską etyką i zasadami husytów, w dwóch wielkich dziełach przedstawił wnikliwą krytykę marksizmu (1898) i "bizantyjskich tradycji" Rosji oraz jej roli w Europie (1913); poseł do parlamentu austr.; zał. i gł. ideolog Czeskiej Partii Postępowej, domagającej się m.in. przyznania autonomii ziemiom czeskim w ramach monarchii austro-węg.; wielokrotnie ryzykował utratę popularności w imię przestrzegania zasad moralnych w życiu polit. (m.in. demaskując w jednym z założonych przez siebie pism średniowieczny czeski poemat jako dziewiętnastowieczny falsyfikat; udowadniając 1898 niewinność Żydów, oskarżonych o mord rytualny); od 1890 w kontakcie z młodymi politykami słowackimi; podczas I woj. świat. występował jako reprezentant konspiracyjnego czeskiego ruchu niepodległościowego, zdołał pozyskać przywódców alianckich do swych idei odrodzenia i unii Czech i Słowacji na demokratycznych zasadach, etnicznego podziału Austro-Węgier i utworzenia z nowo powstałych państw "kordonu sanitarnego" między Niemcami a Rosją; był współtwórcą legionów czechosłowackich we Francji, Włoszech i Rosji; 1916 utworzył (z Benešem i Stefanikiem) Czechosłowacką Radę Nar., uznaną za rząd tymczasowy; w trakcie pobytu w USA, po negocjacjach warunków niepodległości z prezydentem Wilsonem i organizacjami Słowaków (tzw. umowa pittsburska), proklamował 1918 niepodległość Czechosłowacji, uznaną VII 1918 przez aliantów; XI 1918 wybrany prezydentem Czechosłowacji (ponownie 1920, 27 i 34), łagodził konflikty w wielonarodowościowym państwie; jako jeden z pierwszych wskazał na zagrożenie Europy po dojściu 1933 nazistów do władzy w Niemczech; 1935 zrezygnował ze stanowiska prezydenta na rzecz Beneša.
PITTSBURSKA UMOWA, ČAPEK Karel
- MASARYK, Jan (1886-1948)
- Masaryk Tomaš, (1850-1937)
- CZESKA PARTIA POSTĘPOWA, realiści