szkoła filozoficzna w Grecji staroż. zał. w VI w. p.n.e. w Krotonie jako związek o charakterze polityczno-religijno-mistycznym, przez Pitagorasa, który nie pozostawił po sobie żadnych pism; ruch p. został otoczony tak wielką ilością legend, że trudno określić, co rzeczywiście stanowiło treść jego nauki; powszechnie przyjmuje się, że istotą p. było przeświadczenie, że liczba jest pramaterią rzeczy; liczbie, jako wzorcowi-modelowi, odpowiada wszystko w przyrodzie, we wszystkim i dla wszystkiego można odnaleźć właściwą liczbę; stąd waga, jaką p. przywiązywał do matematyki; p. zakładał też wiarę w wędrówkę dusz (co było przyczyną, dla której zalecał wegetarianizm); poszukując dających się ująć liczbowo stosunków w świecie, p. przyczynił się do rozwoju teorii muzyki (odkrycie, że wysokość tonu w oktawie da się określić stosunkiem liczbowym).
- gnostycyzm, (gr.)