urząd o charakterze kontrolnym ustanowiony w P. 1987; samodzielny organ państwowy, niezależny od administracji i sądownictwa, organizacyjnie i funkcjonalnie powiązany z parlamentem; wyboru RPO dokonuje sejm bezwzględną większością głosów, następnie w ciągu 1 miesiąca kandydata musi zaakceptować senat; kadencja RPO trwa 4 lata, istnieje możliwość jednorazowego ponownego wyboru; RPO jest w swej działalności niezależny (z wyjątkiem ograniczonej podległości wobec parlamentu, wyrażającej się w sposobie wyboru RPO i jego odwołania oraz w obowiązku składania obydwu izbom parlamentu corocznego sprawozdania ze swej działalności) i niezawisły (RPO chroniony jest przez immunitet, uchylany jedynie za zgodą sejmu); RPO stoi na straży praw i wolności obywateli określonych w konstytucji RP i innych ustawach; zadaniem RPO jest informowanie parlamentu (a zarazem opinii publicznej) o stanie praworządności w państwie, ponadto RPO corocznie przedkłada sejmowi uwagi o stanie przestrzegania praw i wolności w Polsce; 2000 - ok. 20 tys., 2001 - 21 tys. wpływających wniosków. Urząd Rzecznika od chwili jego utworzenia sprawowali kolejno profesorowie: Ewa Łętowska, Tadeusz Zieliński, Adam Zieliński, Andrzej Zoll, Janusz Kochanowski.
- POLSKA. USTRÓJ POLITYCZNY. TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY, szczególny organ typu...
- Polski system polityczny, konstytucyjne podstawy...