Republican Party
nazwa partii polit. w USA: 1. republikanie jeffersońscy (partia republikańsko-demokratyczna) - ugrupowanie powstałe 1793 jako kontynuacja ruchu tzw. antyfederalistów, skupione wokół T. Jeffersona; sprawowała władzę 1801-28; w okresie prezydentury A. Jacksona powstały dwie frakcje: Partia Demokratyczna (kontynuatorzy programu Jeffersona, demokraci) oraz narodowych republikanów pod wodzą J.Q. Adamsa (orientacja konserwatywna), którzy stworzyli następnie partię wigów; 2. od 1854 jedna z dwóch gł. partii w USA; powstała jako koalicja wigów, tzw. niezależnych demokratów (dysydentów z Partii Demokratycznej), freesoilerów i abolicjonistów; przyjęła program opozycyjny wobec Partii Demokratycznej, schodzącej coraz bardziej na pozycje konserwatywne; cieszyła się poparciem na płn.-wsch. (burżuazja i robotnicy) oraz środk. zach. (farmerzy); dążyła do ograniczenia niewolnictwa, wprowadzenia prawa swobody osiedlenia, bezpłatnych nadziałów ziemi na Zachodzie, wysokich ceł protekcyjnych, rozwoju komunikacji i transportu (budowa sieci kolejowej), swobodnego lokowania nowych osiedli i miast; przeciwstawiała się rosnącemu znaczeniu Południa we władzach federalnych; trzykrotnie (1871, 1912, 1924) w partii dochodziło do rozłamów, gł. na tle koncepcji polityki społ. oraz roli protekcjonizmu; p.r. popierała ekspansję ekonomiczną USA, ograniczenie wydatków socjalnych, zmniejszenie obciążeń podatkowych upper-middle-class i wielkiego businessu; po I woj. świat. opowiadała się za koncepcjami izolacjonistycznymi; prezydenci z szeregów P.R.: 1861-1913, 1921-33, 1953-61, 1969-77, 1981-92 i od 2001; pozycję PR w latach 70. osłabiła afera Watergate; 1968-80 w partii przeważały poglądy umiarkowanie republikańskie, od 1980 zdecydowanie konserwatywne (R. Reagan, G. Bush); cechą charakterystyczną PR (podobnie jak jej rywalki, Partii Demokratycznej) jest luźna struktura, tzn. jej gł. zadaniem jest sformułowanie programu wyborczego przed wyborami prezydenckimi, a także do Kongresu i władz stanowych oraz wysunięcie kandydatów na wybieralne urzędy; symbolem PR jest słoń.
- PARTIA REPUBLIKAŃSKA, jedna z dwóch gł. partii...
- REPUBLIKAŃSKA PARTIA RADYKALNA I RADYKALNO-SOCJALISTYCZNA, Parti Républicain Radical...
- Irlandzka Armia Republikańska, (Irish Republican Army...