(hist.)
instytucja ukształtowana w czasach staroż. Rzymu w okresie królestwa rzym., rada przyboczna władcy o charakterze doradczym, złożona z przedstawicieli 100 czołowych rodów; w okresie republiki ciało kolegialne złożone z urzędników kurulnych (byłych i czynnych); potem dożywotnio zasiadali w nim także trybuni ludowi i kwestorzy, których mianował cenzor; maks. liczył 900 senatorów (za Cezara); uprawnienia s. obejmowały sprawy polityki zagr. (w tym przyjmowanie posłów), bezpieczeństwa wewn., finansów państwa oraz kwestie rel.; w okresie cesarstwa stopniowy upadek znaczenia s., który często był centrum opozycji wobec rządów cesarzy (mimo iż skład s. zależał od władcy).