(społ. 1)
odpowiedzialność za zły postępek; prawo karne przyjmuje zasadę, że nie ma przestępstwa bez winy (nullum crimen sine culpa); czyn nie zawiniony nie może być podstawą odpowiedzialności karnej, nawet jeżeli zewn. odpowiada opisowi czynu zabronionego zawartemu w ustawie karnej (np. osoba, która w stanie niepoczytalności dopuści się czynu zabronionego, nie ponosi odpowiedzialności karnej, ponieważ niepoczytalność wyklucza w.); odpowiedzialność karna może być również wyłączona na skutek braku w. w formie wymaganej przez przepis karny (np. złożenie przez świadka nieprawdziwych zeznań przed sądem, gdy sądzi on, iż zeznaje prawdę, nie może być uznane za przestępstwo fałszywych zeznań, gdyż takie musi być zawinione umyślnie); w polskim kodeksie karnym w. występuje w 2 podstawowych formach: w. umyślnej i w. nieumyślnej, istnieje także w. mieszana (kombinowana). W. umyślna zachodzi zarówno wtedy, gdy sprawca chce popełnić przestępstwo, jak i gdy przewidując możliwość jego popełnienia godzi się na nie (zamiar ewentualny - dolus eventualis). W. nieumyślna zachodzi zarówno wtedy, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że on nie nastąpi (to tzw. lekkomyślność - luxuria), jak i wtedy, gdy możliwości takiej nie przewiduje, chociaż powinien i mógł przewidzieć (niedbalstwo - negligentia).