określenie pochodne od stworzonego w XVII w. przez J. Tolanda terminu wolnomyśliciel (freethinker), określającego osobę kierującą się rozumem w sprawach religii; upowszechnione w XIX w. jako określenie różnych postaw (od rel. racjonalizmu, sceptycyzmu, religii bezwyznaniowej do niechęci do wszelkich form religii zinstytucjonalizowanej i rel. indyferentyzmu), których wspólną podstawą jest antyklerykalizm; w. niekoniecznie musi być związane z ateizmem. W Polsce pierwszy zjazd wolnomyślicieli odbył się 1907 (uczestniczyli w nim m.in. L. Krzywicki, W. Nałkowski, A. Niemojewski, W. Rzymowski); 1922 powstało Stowarzyszenie Wolnomyślicieli Pol., 1928 - Pol. Związek Myśli Wolnej (rozwiązany przez władze 1936), po wojnie reaktywowany jako Stowarzyszenie Myśli Wolnej w Polsce, rozwiązane 1951 przez władze stalinowskie; 1957 powstało Stowarzyszenie Ateistów i Wolnomyślicieli skupiające ponad 40 tys. czł. i wydające tygodnik "Argumenty"; 1969 wcielone do Tow. Krzewienia Kultury Świeckiej; obecnie działa Tow. Kultury Świeckiej, które wydaje dwumiesięcznik "Res Humana".
WOLNOMYŚLICIELSTWO
Nauki społeczne i humanistyka