(łac. allusio = żart, igraszka)
sama a. oznacza niewyraźne, zawoalowane napomknienie o kimś lub o czymś. Temu obiegowemu pojmowaniu aluzyjności nie zawsze odpowiada świadome nawiązywanie autora do innego utworu, odwoływanie się do erudycji odbiorcy dzieła lit., który dopiero poprzez kontekst dzieła przywołanego może uchwycić podstawową intencję utworu; chwyt stylistyczny, sposób odwołania do stylu lit. konkretnego utworu, cytatu, stylu pisarza, epoki lit. bądź postaci. A.l. definiuje z precyzją K. Górski: "Jeżeli tekst B (chronologicznie późniejszy) operuje nawiązaniem do tekstu A (wcześniejszego) jako środkiem wyrazu, to mamy wtedy do czynienia ze zjawiskiem aluzji literackiej". A.l. obecna jest szczególnie obficie w lit. romantycznej, eksponując powiązania z dziełem konkretnego twórcy (np. Dante, Kochanowski, Szekspir, Byron), z wybraną tradycją lit. gr.-rzym. i bibl. W Panu Tadeuszu są liczne cytaty z Homera, Wergiliusza, Tassa; w Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego odwołania do podniosłego stylu Biblii; u J. Słowackiego bogactwo skojarzeń aluzyjnych odnajdujemy w utworach stanowiących kontynuację Konrada Wallenroda i Dziadów lub polemikę z przeciwnikami (Kordian, Anhelli, Beniowski); zasygnalizowaną a. w tytule zawiera dramat Z. Krasińskiego Nie-Boska komedia, w twórczości Norwida Zwolon i Quidam.
- ALUZJA LITERACKA, (lit.)
- cytat, (łac. citatio = wezwanie,...
- tradycja, (łac. traditio = przekazywanie)...