największa pod względem liczby wyznawców monoteistyczna religia świata, powstała w 1. poł. I w. na terenie Palestyny (Galilei i Judei) w łonie ówczesnego judaizmu. Nazwa ukształtowana od imienia Jezusa (semickie Jehoszua = zbawiciel, Bóg zbawia), wyznawcy gr. nadali mu tytuł Christos (Pomazaniec). O Jego życiu i naukach świadczą takie źródła, jak: Nowy Testament, Roczniki Korneliusza Tacyta, Żywoty Cezarów Gajusza Swetoniusza oraz Starożytności żydowskie Józefa Flawiusza. Około poł. I w. istniało wiele gmin chrześc. (Kościołów, łac. castellum = mały gród warowny, grec. ecclesia = zgromadzenie), do których można było przystąpić poprzez chrzest i wyznanie wiary, mieszczących się na Bliskim Wschodzie, w Macedonii, Grecji, Italii. Na czele Kościołów stali biskupi, zgromadzenia liturgiczne odbywały się w prywatnych domach, a kultową praktyką była eucharystia (gr. eucharistein = dziękować). Pierwotna wspólnota judaizmu i ch. została zerwana w 2. poł. I w.; na przełomie I/II w. w Kościołach istniała już jasno określona hierarchia (biskupi, prezbiterzy, diakoni) ze szczególnym wyróżnieniem następców św. Piotra, biskupów Rzymu; w II i III w. kształtowała się teologia i filozofia ch., rodziło się życie zakonne, od 380 ch. stało się rel. panującą w cesarstwie rzymskim. Zdefiniowanie podstawowych prawd wiary odbyło się w IV i V w. na kolejnych soborach (zjazdach biskupów) w Nicei (325), Konstantynopolu (381), Efezie (431) i Chalcedonie (451), w dalszych wiekach dekrety soborowe przyczyniły się do rozłamów wśród ch.: w IV w. wyłonił się Kościół ariański, w V w. m.in. Kościoły nestoriański i koptyjski, jakobicki, ormiański, natomiast w XI w. wyodrębnił się Kościół prawosławny. Wędrówki ludów sprzyjały upowszechnianiu myśli ch., w VI-XIII w. nastąpiła chrystianizacja Europy, choć ekspansja muzułmanów arab. od VII w. doprowadziła do różnie przebiegających dyskryminacji ch. w wielu podbitych krajach. Ruchy reformacyjne w Europie płn. spowodowały wykształcenie się protestantyzmu, a wojny rel. utrwaliły podział na kraje katolickie i protestanckie, równocześnie odkrycia geograficzne i kolonizacja sprzyjały ekspansji ch. poza Europę. Istotę ch. stanowi: przyjęcie prawd wiary, przystępowanie do sakramentów, modlitwa, stosowanie w życiu ustalonych w Dekalogu zasad, uczestnictwo w liturgii Kościoła. Poszczególne wyznania ch. różni m.in. pogląd na rolę i strukturę Kościoła, wiarę, łaskę, sakramenty, odmienna interpretacja Biblii. Idea ch. stała się ważną inspiracją dla twórców wielu wybitnych dzieł lit., muzycznych, plastycznych.
- chrześcijaństwo, „religia – lekcja...
- chrześcijaństwo, zjednoczenie chrześcijaństwa,...
- chrześcijaństwo, religia świat. zapoczątkowana...