(wł. = powiedzonko)
cytat, przysłowie, aforyzm, fragment wiersza umieszczany przed tekstem utworu, związany ztematem lub myślą przewodnią. Wlit. funkcjonowało m. już od starożytności, wpol. klasycyzmie sięgano po nie głównie dzięki tekstom łac.: Wergiliusza, Owidiusza, Horacego. Wyjątkowo ważną rolę odegrało m. wlit. romantycznej, której twórcy wpisywali się za jego pomocą wokreślony krąg tradycji kulturowej, dzieł filoz., rozpraw nauk., chętnie wykorzystując m. zbiblijnej księgi Genesis iEwangelii, także zpoezji J. Kochanowskiego, az autorów obcych przywołując cztery nazwiska: Szekspir, Byron, Goethe iDante. Rzadziej korzystali zprzysłów ludowych, np. A. Fredro wPanu Jowialskim: "Głodnego żołądka bajką nie zabawić, racją nie obyć" jako przykład gorzkiej mądrości oświecie. Autentycznym kluczem interpretacyjnym do zrozumienia sensu utworu bywało m. wutworach najwyższej rangi: uNorwida, Słowackiego, Mickiewicza, wówczas znajdowało się wmiejscu uprzywilejowanym, zaraz po tytule, dzięki czemu sugerowało przesłanie ideowe lub artystyczne utworu. Współcześnie pełni m. również funkcję zdobniczą, ornamentacyjną wkorespondencji, wesejach lit., wprzemówieniach prawniczych ipolit.