podstawowy sposób prezentowania przez narratora świata przedstawionego wutworze epickim; wypowiedź narratora kreującego ciąg zdarzeń fabularnych, powiązanych postaciami wniej istniejącymi, uszeregowanych wporządku czasowym iprzestrzennym. Typowa dla gat. takich jak: opowiadanie, nowela, powieść, pamiętnik, dziennik, list itd. Istnieją wutworze epickim dwie podstawowe formy narracyjne, wynikające ze sposobu istnienia narratora: 1) n. autorska (3.-os.), charakterystyczna np. dla ang. powieści historycznej (W. Scotta Pani jeziora), wPolsce np. wpowieści sentymentalnej M. Wirtemberskiej Malwina, czyli domyślność serca; istnieje wn. romantycznych, np. wballadach, poemacie dygresyjnym; typowa zwł. dla XIX-wiecznej powieści realistycznej, np. W. Hugo, Ch. Dickensa, H. Balzaka, wktórej osoba opowiadająca, czyli prowadząca n., znajduje się na zewnątrz świata przedstawionego, przekazuje czytelnikowi całą wiedzę oświecie iludziach; wjej obrębie rozróżniamy: a) n. auktorialną, wktórej wypowiedź narratora nie należy do świata przedstawionego, patrzy on na świat zdystansem, ocenia go ikomentuje, posiadając wiedzę oprzeszłości, autorytet moralny, pozycję wszechwiedzącego, np. wpowieściach E. Orzeszkowej, wLalce B. Prusa, wNocach idniach M.Dąbrowskiej; b) n. personalną, typową dla powieści młodopolskiej: pozycja narratora nakłada się na pozycję jednej lub więcej postaci, które są zaangażowane wopowiadaną historię, jak np. wLudziach bezdomnych S. Żeromskiego (bohater gł. stosuje wn. mowę pozornie zależną), wepopei chłopskiej Chłopi W.Reymonta (n. sięga do stylizacji gwarowej), wmałych formach n., np. wopowiadaniach Śmierć Dąbrowskiego iMogiła, wPopiołach S. Żeromskiego; 2) n. pamiętnikarską (1.-os.), typowa dla pamiętników XVII- iXVIII-wiecznych, później także wXX w. wnowelach, dziennikach, wpowieściach autobiograficznych, autotematycznych, np. wPałubie K. Irzykowskiego, wpowieści Jedyne wyjście Witkacego - zachowuje duży dystans między czasem zdarzeń aczasem opowiadania, narrator przyjmuje rolę mędrca, filozofa. Wpowieści Bez dogmatu H. Sienkiewicza czy wPanu Tadeuszu A.Mickiewicza spotykamy n. 3.-os. obok 1.-os. (w partiach lirycznych, np. wEpilogu), podstawową cechą n. jest zmienność punktu widzenia na przestrzeni poematu izmienność toku narracyjnego.
- narracja, mieć dar narracji, stosować...
- NARRACJA, opowiadanie; relacja...
- ballada filmowa, gat. filmowy o charakterze...