dział gramatyki opisowej, obejmujący odmianę części mowy: rzeczowników, zaimków, czasowników, przymiotników, liczebników. O.rzeczowników (deklinacja) przez przypadki (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, wołacz) wl. poj. il. mn. Rzeczowniki występują wzdaniu samodzielnie lub wpołączeniu zprzyimkami wróżnych częściach zdania (podmiotu, orzecznika, dopełnienia, przydawki, okolicznika). Podstawą o. rzeczowników jest ich rodzaj gramat., wzwiązku ztym wyodrębniamy następujące deklinacje: męskoosobowa, męskożywotna, męskonieżywotna, żeńska, nijaka. Wobrębie każdej można wyróżnić podtypy, uzależnione od jakości wygłosu tematu (twardo- lub miękkotematowy) iznaczenia rzeczownika. O.czasowników (koniugacja) przez osoby, czasy, tryby, strony, liczby, także przez rodzaje; do o. cz. należą formy osobowe inieosobowe, imienne (imiesłowy przymiotnikowe czynne, bierne). Podstawą podziału czasowników są formy czasu teraźniejszego (końcówka 1. i2. os. lp.), wydzielamy trzy koniugacje: 1. koniugacja -ę, -esz, np. pisz-ę, pisz-esz, 2. koniugacja -ę, -isz (:-ysz), np. chwal-ę, chwal-isz, licz-ę, licz-ysz, 3. koniugacja -m, -sz, np. czyta-m, czyta-sz; gra-m, gra-sz. O. przymiotników przez przypadki, liczby irodzaje oraz trzy stopnie: równy, wyższy inajwyższy; formy stopniowania tworzy się za pomocą odpowiednich morfemów formotwórczych dodawanych do tematu przymiotnika wstopniu równym (np. młody, wesoły, zły), stąd stopniowanie proste lub opisowe, każde znich ma stopień wyższy inajwyższy (biały - bielszy - najbielszy); wstopniowaniu opisowym tworzy się stopień wyższy przez połączenie formy stopnia równego przymiotnika zprzysłówkiem bardzo lub mało wstopniu wyższym, np. bardziej rycerski, mniej odpowiedni, wstopniu najwyższym: najbardziej zrównoważony; stopniowaniu nieregularnemu ulegają cztery przymiotniki: dobry (lepszy, najlepszy), zły (gorszy, najgorszy), mały (mniejszy, najmniejszy), duży (większy, największy). O. liczebników: liczebniki główne dwa, trzy, cztery, pięć, czterysta odmieniają się przez przypadki irodzaje; tysiąc, milion, miliard odmieniają się przez przypadki iliczby; liczebniki porządkowe piąty, dziesiąty odmieniają się przez przypadki, liczby irodzaje; liczebniki zbiorowe: dwoje, czworo, sześcioro odmieniają się przez przypadki, wdłuższej, rozszerzonej formie np. wD. dwojg-a, czworg-a, sześciorg-a; liczebniki wielowyrazowe: ciągi liczebnikowe odmieniają się dwojako: wszystkie ich człony, np. Tysiąc pięciuset czterdziestu dwóch zawodników, lub tylko człony oznaczające dziesiątki ijednostki, np. Tysiąc pięćset czterdziestu dwóch zawodników; wyjątek stanowi liczebnik jeden, który się wnich nie odmienia, np. Stu dwudziestu jeden koni (drzew, pań); wciągach oznaczających liczebniki porządkowe odmieniają się tylko człony symbolizujące dziesiątki ijednostki, pozostałe człony są nieodmienne, np. Tysiąc osiemset sześćdziesiąty trzeci rok, Tysiąc osiemset sześćdziesiątego trzeciego roku.
- wzorzec językowy, sposób wysłowienia...
- Lusia!, „wyraz zaskoczenia”...
- CZASOWNIKI, klasa wyrazów oznaczających...