część zdania, nadrzędna nad orzeczeniem; oznaczająca osoby, zwierzęta, przedmioty, zjawiska, pojęcia oderwane, zajęte jakąś czynnością (Adaś pisze słownik), znajdujące się wjakimś stanie (Adaś drzemie) lub którym przypisuje się jakieś cechy (Adaś jest dzielny). Wyrażany najczęściej rzeczownikiem lub zaimkiem rzeczownym, np. Uczennica śpiewa. Ona śpiewa. Funkcję p. wzdaniu może też pełnić każda inna część mowy użyta wznaczeniu rzeczownika, także głoska lub wypowiedzenie, np. Ubogi prosi ochleb (przymiotnik), Ósma wybiła (liczebnik), Dzisiaj było gorzej (przysłówek), Wspaniale jest odetchnąć czystym powietrzem (bezokolicznik), Imoże być samogłoską wwyrazie lub spójnikiem wzdaniu (głoska), Ogary poszły wlas to pierwsze zdanie "Popiołów" Żeromskiego (wypowiedzenie). P. wzdaniu wraz zinnymi określeniami tworzy grupę podmiotu, np. Wysmukłe, delikatne modrzewie rosną wKarkonoszach. Ze względu na strukturę zdania p. może być: a) składnik, np. Puszcza szumi, b) szereg, np. Jaś iMałgosia poszli do szkoły, c) p. towarzyszący, będący wariantem poprzedniego, np. Koń zjeźdźcem pokryci byli pyłem, d) zaimek anaforyczny (tj. nawiązujący do treści poprzedniego wypowiedzenia) to, np. Był to wysoki chłopiec opiwnych oczach, e) nierozerwalne skupienie wyrazowe składające się zrzeczownika iokreślających go wyrazów, wśród których znajduje się określenie ilościowe, np. Na niebie rozbłysły niezliczone ilości gwiazd. P. najczęściej występuje wformie mianownika, czasem dopełniacza, jeszcze rzadziej wformie celownika lub narzędnika; wzależności od formy wyróżnia się następujące typy p.: a) p. gramatyczny wformie mianownika, np. Bociany odlatują; b) p. logiczny wformie dopełniacza, np. Mamy nie ma wdomu; celownika, np. Gościowi wdomu spało się dobrze; narzędnika, np. ZBabcią jest coraz lepiej; nierozerwalnego skupienia wyrazowego, np. Coraz więcej bocianów wraca do swych gniazd; c) p. ukryty wkońcówce osobowej czasownika, np. [ja] Odwiedziłem znajomego; d) p. domyślny stanowiący uściślenie p. ukrytego na podstawie treści poprzedzającego kontekstu, domyślamy się go dzięki osobowej końcówce czasownika, np. Recytował starannie wiersz; p.zerowy występuje wwypowiedzeniach dotyczących zjawisk atmosferycznych, np. Grzmi (burza); zjawisk psychicznych, np. Mdli mnie, bliżej nie określonych osób, np. Mówiono otym wiele.
podmiot
Słownik języka polskiego