termin pojawił się na przełomie XVIII i XIX w. funkcjonując w estetyce romantycznej jako kategoria interpretacyjna opozycji kręgu kultury śródziemnomorskiej, południowej (realizującej zasady harmonii, ładu, radości, spokoju), płn. regionów Europy, poezji narodów Północy (Irlandczyków, Skandynawów, Duńczyków, Anglików, Niemców), dla których inspiracją były m.in. stare szkockie ballady, legendy celtyckie, Pieśni Osjana Macphersona ( osjanizm), Edda, "poezja nocy i grobów" oraz Cierpienia młodego Wertera Goethego, Hyperion J. Keatsa, a których poezja wyrażała dzikość, posępność, surowość, melancholię, wewnętrzne napięcia. Podział wprowadziła franc. pisarka i krytyk lit. A.L.G. de Stal w dziele O literaturze rozpatrywanej w związkach z instytucjami społecznymi (1800). Poetycki świat wyobraźni narodów Północy kreował w utworach krajobraz wybrzeży zimnych mórz, chmurnego nieba, mglistych horyzontów i surowych warunków egzystencji człowieka. W Polsce zaakceptował ten nurt w liryce M. Mochnacki utożsamiając go z przełomem romantycznym, przestrzenią północnej Polski, Litwy z Uniwersytetem im. Stefana Batorego w Wilnie, który w konsekwencji okazał się kolebką polskiej romantycznej liryki. Przyrodę pol. "ojczyzny wichrów" przywoływali w lit. m.in. J. Słowacki w Lilli Wenedzie, A. Mickiewicz w Konradzie Wallenrodzie, Z. Krasiński w Irydionie, A. Malczewski w Marii przeciwstawiając smętny, dziki step Ukrainy pięknu "cyprysowego gaju" pejzażu południa. Mit Północy w poezji, także w malarstwie pozostał symbolem nieskrępowanego żywiołu poetyckiego zjednoczonego z tajemniczymi siłami natury.
poezja Północy i poezja Południa
Słownik języka polskiego