jedno z dwu głównych haseł programowych pozytywizmu pol. określające aktywność publiczną, której celem było świadome uczestnictwo w działalności gospodarczej, oświatowej, naukowej, kulturalnej i samorządowej, prowadzonej legalnie dla obrony pol. bytu narod. Początki orientacji sięgają lat 30. XIX w. i prób reformowania gospodarki Królestwa prowadzonych z inicjatywy księcia F.K. Druckiego-Lubeckiego, natomiast terminu p.o. użył J. Koźmian w artykule na łamach "Przeglądu Poznańskiego" (1848). Program upowszechniony przez polskich pozytywistów, odwołujący się do teorii H. Spencera, uznawał prawa rządzące przyrodą za obowiązujące także w świecie ludzi. Stały proces ewolucyjnych zmian wymagał aktywności jednostki i jej świadomej odpowiedzialności za dobro ogółu, czyli całego organizmu społecznego. P.o. miała zapewnić optymalny rozwój gospodarczy i kulturalny, a ten mógłby się stać gwarantem wolności narodu. Ideę dobitnie określił B. Prus w Szkicu programu w warunkach obecnego społeczeństwa społecznego: "w każdym położeniu, czy ono jest wygodne, czy niewygodne, naród winien pracować w kierunku praw swego rozwoju, nic nie odkładając do lepszych czasów".
- ORGANICZNA PRACA, w Polsce działalność...
- praca organiczna, różne formy najczęściej...
- praca organiczna, jedno z dwu głównych...