(łac. recensio = badanie, rozpatrzenia, ocena)
gat. sztuki dziennikarskiej, forma wypowiedzi zawierająca sprawozdawcze omówienie i krytyczną ocenę jakiegoś zjawiska, wydarzenia z bieżącego życia lit. i kulturalnego; pierwsze pol. r. pojawiły się z początkiem XIX w. na łamach "Nowego Pamiętnika Warszawskiego", ich autorem był F.K. Dmochowski. W Wilnie w "Dzienniku Wileńskim" działała grupa recenzentów, zwana "Towarzystwo Iksów"; w pozytywizmie r. pisali B. Prus, M. Konopnicka, P. Chmielowski, w międzywojniu wybitnymi recenzentami byli T. Boy Żeleński i K. Irzykowski. Wg kryterium tematycznego wyróżniamy współcześnie r.: nowości książkowej (np. na łamach "Nowe Książki", w TV w programie "Goniec", "Pegaz", w miesięczniku "Literatura"), przedstawienia teatralnego (np. na łamach czasopisma "Teatr", "Notatnik Teatralny" i regionalnej prasy), filmu (np. na łamach miesięcznika "Film", "Kino"), koncertu (np. miesięcznik "Tylko Rock"), wystawy dzieł sztuki, audycji radiowej (np. w programie "Nowości Książkowe"), widowiska telewizyjnego. Ze względu na sposób ujęcia materiału krytycznego oraz funkcji (informacyjnej, poznawczej, wartościującej) wyróżniamy odmiany gatunkowe r.: informacyjna, oceniająca, felieton, list, esej, studium. Kompozycja typowej r. jest trójczłonowa: a) część informacyjna: autor, tytuł dzieła, data powstania, dziedzina sztuki, rodzaj przekazu; b) część analityczno-krytyczna: prezentacja problematyki, układu materiału, sposobu argumentowania, trafności przyjętej konwencji; c) część oceniająca, subiektywna opinia piszącego r., umiejscowienie dzieła w określonej tradycji lit., słowa skierowane do odbiorcy - "za" lub "przeciw", postulaty wobec twórcy faktu artystycznego.
- recenzja, nie przeczytać czyjejś...
- RECENZJA, wypowiedź (w prasie,...
- dziennikarskie formy, wypowiedzi publicyst.,...