gatunek epicki, obejmujący dłuższe utwory narracyjne, jednowątkowe, pisane prozą lub wierszem, otematyce miłosnej, fantastyczno-podróżniczej lub przygodowo-awanturniczej, wyróżniające się sensacyjną fabułą oraz zawikłaną akcją (intrygi, niespodzianki, perypetie bohaterów). Jako gat. lit. sięga r.tradycji hellenistycznej, późnego średniowiecza, renesansu, baroku, klasycystycznej; od XVIII w. rozwija się odrębny gatunek powieść. Wg kryterium tematycznego wyróżniamy różne odmiany: r. rycerski (O Królu Arturze irycerzach Okrągłego Stołu), r. dydaktyczny (Życie św. Genowefy), r. pseudohistoryczny, r. błazeński (Awantury Idziego Blasa), r. łotrzykowski (Żywot Łazika zTormesu), r. dworski (Niebezpieczne związki), r. pasterski (Nadobna Paskwalina), r. heroiczno-miłosny (Malwina, czyli domyślność serca). Zreguły "bohaterem prowadzącym" jest mężczyzna, arystokrata, artysta, bandyta, szpieg. Wwarstwie stylistycznej ikompozycyjnej twórca wykorzystuje zasadę kontrastu (charakterów, przestrzeni, estetyki). R. pełni najczęściej funkcję rozrywkową (kompensacyjną) idydaktyczną, czasem moralizatorską. Schemat fabularny r. sprowadza się do kilku sekwencji zdarzeniowych: spotkanie, oczarowanie lub niechęć, wrogość, rozłąka lub konieczność obcowania, wzrost uczucia, tęsknota, pożądanie, miłość lub lęk, nienawiść, przyjaciele lub wrogowie, przyspieszenie akcji lub katastrofa. Wlit. pol. r. sentymentalne, zżycia wyższych sfer ("czułe" i"łzawe") pisały m.in. H.Mniszkówna, M.Rodziewiczówna, M. Samozwaniec. Zob. też. Harlequin.
romans
Słownik języka polskiego