zjawisko cyklicznego występowania u roślin i zwierząt określonych procesów biol. i fizjologicznych, warunkowanych m.in. porami roku, temperaturą i wilgotnością otoczenia, okresem światła lub ciemności, obrotem Ziemi dookoła własnej osi, fazami Księżyca oraz czynnikami wewnątrzustrojowymi (tzw. zegar biologiczny); większość r.b. ma częstotliwość jednej doby lub zbliżoną (tzw. rytmy okołodobowe); u człowieka większość czynników fizjologicznych wykazuje wahania dobowe (np. temp. ciała, praca gruczołów dokrewnych, przemiany materii); zwierzęta w zależności od pory dnia, w której następuje nasilenie ich aktywności, dzielą się na dzienne i nocne; długością dnia uwarunkowane są rozmaite zjawiska sezonowe u zwierząt (np. linienie, rozród); tzw. rytmy egzogeniczne są zależne od czynników zewn., np. zmian oświetlenia (u krabów mrugaczy cykl dobowy regulowany jest fazami przypływu i odpływu mórz); tzw. rytmy endogeniczne utrzymują się nawet po wyłączeniu czynników zewn.; podróże transkontynentalne związane ze zmianą strefy czasu zaburzają wiele r.b. (np. sen), ale większość r.b. pozostaje przez pewien czas niezmieniona - wymaga okresu adaptacji.
- rytmy biologiczne, (cykle biologiczne)
- cykle biologiczne, rytmy biologiczne.
- JAREMA, Maria (1908-58)