w fizjologii i psychologii forma uczenia się organizmów, oparta na wytwarzaniu się nowych połączeń bodźców i reakcji jako wyniku powtarzających się doświadczeń; najprostsza forma w., zw. w. klasycznym, polega na kojarzeniu bodźca obojętnego z bodźcem bezwarunkowym (np. dźwięk dzwonka ze smakiem podawanego psu pokarmu; dźwięk nabiera tu cech bodźca warunkowego, który - podobnie jak pokarm - wywołuje reakcję w postaci intensywnego wydzielania śliny; tzw. odruch warunkowy I.P. Pawłowa); w. instrumentalne polega na kojarzeniu sytuacji bodźcowej z odpowiednim wzorem dowolnego zachowania (np. naciśnięciem dźwigni, przejściem określoną drogą w labiryncie) - zwierzę przyswaja je sobie metodą prób i błędów po to, aby otrzymać nagrodę (pokarm) lub uniknąć kary (np. uderzenia prądem elektrycznym); pierwsze eksperymenty w tym zakresie przeprowadził E.L. Thorndike, a ich rozwinięciem były koncepcje C.L. Hulla i B.F. Skinnera; w badaniach nad w. stwierdzono wiele zjawisk pośrednich, np. w. sprawcze reakcji wegetatywnych; pozwala to budować specjalne urządzenia pozwalające za pomocą tzw. biofeedbacku kontrolować ujemne objawy psychosomatyczne u ludzi (np. groźne zjawisko bezdechu nocnego).
- warunkowanie instrumentalne, wywoływanie określonej...
- warunkowanie klasyczne, odkryte istosowane przez...
- poligeniczność, warunkowanie danej cechy...