– Republika Cypru (Kypros – Kibris), państwo w południowo-zachodniej Azji, położone na wyspie (Morze Śródziemne). Pow. 9,3 tys. km2; ludność 0,7 mln, 78% Greków, 18% Turków. Stolica – Nikozja. Gospodarka oparta na rolnictwie, turystyce, wydobyciu surowców. Wyspa C. do 1878 wchodziła w skład tureckiego imperium, następnie zaś brytyjskiego, otrzymując w 1925 status kolonii. Walki przeciw kolonizatorom prowadzone przez Greków cypryjskich od 1954 przyniosły wyspie niepodległość w 1960. Pierwszym prezydentem został arcybiskup Makarios, przeciwny idei zjednoczenia C. z Grecją; w 1974 doprowadziło to do zamachu stanu popieranego przez grecki rząd „czarnych pułkowników”, co wywołało zbrojną interwencję Turcji w obronie praw mniejszości tureckiej. W 1975 proklamowano Federalne Państwo Tureckiej Republiki Cypryjskiej w części C. okupowanej przez wojska tureckie. W 1983 ONZ wezwała Turcję do wycofania wojsk z C. ; Turcja odpowiedziała przekształceniem Federalnego Państwa Tureckiej Republiki Cypryjskiej w Republikę Turecką Cypru Północnego. Ogłoszenie separatystycznego państwa Turków cypryjskich potępiła Rada Bezpieczeństwa ONZ; uznała je tylko Turcja, która wspierała też osadnictwo Turków na wyspie. Konfliktu nie były w stanie rozstrzygnąć mediacje prowadzone pod egidą ONZ. Specyfiki temu narodowościowemu i politycznemu konfliktowi nadaje fakt, że oba zewnętrzne państwa zainteresowane popieraniem „swoich” grup narodowych – Grecja i Turcja – należą do tego samego paktu militarnego NATO. Turcja oraz C. aspirują także do członkostwa w Unii Europejskiej, której członkiem jest Grecja. Przy czym decyzje Unii o podjęciu negocjacji z C. w 1998, przy jednoczesnym odrzuceniu takiej możliwości co do Turcji, postawiły problem cypryjski w nowym świetle. Z jednej strony presja Unii może przyśpieszyć pokojowe rozwiązanie konfliktu, z drugiej strony wejście C. do UE to wzmocnienie pozycji Grecji na wyspie i trudne do określenia miejsce Tureckiej Republiki Cypryjskiej. Dlatego też konsekwencją decyzji szczytu w Kopenhadze z grudnia 2002 było przyśpieszenie działań na rzecz rozwiązania konfliktu cypryjskiego i uczynienia C. konfederacją. Wstępne zaproszenie Turcji do rozmów akcesyjnych ułatwia te działania, jak też nowa, wspierająca te dążenia, postawa Grecji, tym niemniej nie udało się do chwili podpisania Traktatu Akcesyjnego (16 kwietnia 2003) w Atenach zjednoczyć wyspy i stroną umowy pozostał tylko C. grecki. Od 1 maja 2004 w UE.
- Cypr, (Republika Cypryjska)...
- CYPR, gr. Kýpros, tur. Kibris...
- CYPR PÓŁNOCNY, Republika Turecka Cypru...