(Europol) – utworzony na podstawie postanowień traktatu z Maastricht, rozwiniętych następnie przez traktat z Amsterdamu, w myśl którego Rada Unii Europejskiej popiera współpracę policyjną państw członkowskich Unii Europejskiej za pośrednictwem E. i podejmuje w szczególności następujące kroki: umożliwia E. ułatwianie i wspomaganie przygotowywania specyficznych działań śledczych właściwych organów państw członkowskich, włączając w to akcje operacyjne wspólnych zespołów z przedstawicielami E. pełniącymi funkcję wspomagającą, jak również wspieranie koordynowania i przeprowadzania tego typu działań śledczych; określa środki, które z jednej strony umożliwiają E. zwracanie się do właściwych organów państw członkowskich z prośbą o wszczęcie i koordynowanie śledztw w szczególnych przypadkach, z drugiej zaś pozwalają mu rozwijać specyficzną wiedzę fachową, która może być stawiana do dyspozycji państw członkowskich w celu udzielenia im pomocy w śledztwach dotyczących przestępczości zorganizowanej; wspiera mechanizmy współpracy pomiędzy funkcjonariuszami organów ścigania/organów śledczych, którzy specjalizują się w walce z przestępczością zorganizowaną i którzy ściśle współpracują z E. ; tworzy sieć w celu prowadzenia badań, dokumentowania i gromadzenia danych statystycznych w odniesieniu do przestępczości transgranicznej. Rozwinięciem przepisów traktatowych jest Konwencja z 26 lipca 1995 o ustanowieniu Europejskiego Urzędu Policji, która po ratyfikowaniu przez wszystkie państwa członkowskie weszła w życie 1 października 1998. Wcześniej powołano do życia na mocy porozumienia ministerialnego z 2 czerwca 1993 Wydział Narkotykowy E., który funkcjonował od 4 stycznia 1994 do chwili podjęcia działalności przez E., co nastąpiło 1 lipca 1999. Działalność E. ma na celu osiągnięcie poprawy w zakresie efektywności właściwych organów państw członkowskich i współpracy między nimi ze względu na zapobieganie i zwalczanie terroryzmu, nielegalnego handlu narkotykami i innych groźnych form przestępczości międzynarodowej, jeśli tylko istnieją rzeczywiste związki ze zorganizowaną strukturą przestępczą i wymienionymi formami przestępczości są dotknięte dwa lub więcej państw członkowskich w sposób, który z powodu zasięgu, znaczenia i następstw czynów karalnych wymaga wspólnego działania państw członkowskich. Dla stopniowego realizowania tego celu E. ma być przede wszystkim aktywny w sferze zapobiegania i zwalczania nielegalnego handlu narkotykami, prania pieniędzy, nielegalnego handlu substancjami nuklearnymi i radioaktywnymi, przemytu ludzi, handlu ludźmi i przestępczości samochodowej. Ponadto, najpóźniej po dwóch latach od dnia wejścia w życie konwencji E. miał zająć się przestępstwami, które zostały popełnione lub mogą być popełnione w ramach akcji terrorystycznych przeciwko życiu, nietykalności cielesnej i wolności osobistej oraz przeciwko własności. Radzie Unii Europejskiej przyznano jednak prawo zdecydowania w drodze jednomyślnej uchwały o powierzeniu E. zadań związanych z działalnością terrorystyczną jeszcze przed upływem wskazanego terminu. Z prawa tego Rada skorzystała, upoważniając E. do zajmowania się od chwili podjęcia przez niego działalności przestępstwami, które w ramach czynów terrorystycznych zostały popełnione lub mogą być popełnione przeciwko życiu, nietykalności cielesnej i wolności osobistej oraz przeciwko rzeczom. Rada Unii Europejskiej otrzymała także prawo do jednogłośnego powierzenia E. spraw związanych z dalszymi – wymienionymi w załączniku do konwencji – formami przestępczości lub specyficznymi przejawami tych form. Zgodnie z przyznanym jej uprawnieniem Rada rozszerzyła mandat E. na zadania w zakresie zwalczania fałszerstw pieniędzy i innych środków płatniczych. Kompetencje E. w przypadku określonej formy przestępczości lub specyficznych przejawów tej formy obejmują przestępstwa pozostające w związku, nie rozciągają się jednak na samoistne czyny polegające na praniu pieniędzy. Za „przestępstwa pozostające w związku” uważa się: przestępstwa, w wyniku których uzyskiwane są środki do popełniania przestępstw podlegających kompetencji E.; które są popełniane, by ułatwić lub zakończyć popełnianie przestępstw mieszczących się w zakresie kompetencji E.; mające zapewnić, że podlegające kompetencji E. przestępstwa pozostaną bezkarne. W ramach urzeczywistniania określonych w konwencji celów E. wypełnia on następujące zadania: ułatwia wymianę informacji między państwami członkowskimi; zbiera, zestawia i analizuje informacje; powiadamia niezwłocznie za pośrednictwem wydziałów krajowych właściwe organy państw członkowskich o dotyczących ich informacjach i ustalonych powiązaniach między przestępstwami; udziela pomocy w prowadzeniu śledztw w państwach członkowskich przez przekazywanie do wydziałów krajowych wszelkich istotnych informacji; utrzymuje zautomatyzowane zbiory informacji, zawierające przewidziane w konwencji dane; pogłębia wiedzę specjalistyczną, która wykorzystywana jest w ramach czynności śledczych przez właściwe organy państw członkowskich, jak również oferuje doradztwo w zakresie prowadzonych śledztw; przekazuje strategiczne wiadomości, by ułatwić i wesprzeć skuteczne i racjonalne korzystanie z istniejących na poziomie narodowym zasobów dla zadań operacyjnych; opracowuje ogólne raporty o stanie prac. E. może ponadto stosownie do swych personalnych i finansowych możliwości wspomagać państwa członkowskie poprzez doradztwo i badania w następujących dziedzinach: dokształcania pracowników właściwych organów, organizacji i materialnego wyposażenia tych organów, metod zapobiegania przestępstwom, metod techniki kryminalistycznej i kryminalistycznych badań naukowych oraz metod śledczych. Zob. też współpraca policyjna w Unii Europejskiej.
Europejski Urząd Policji
Słownik Unii Europejskiej