– Republika Litewska (Lietuvos Respublika), państwo w północno-wschodniej Europie, nadbałtyckie, graniczy z Polską, Rosją, Białorusią i Łotwą. Pow. 65,2 tys. km2, ludność 3 mln 700 tys., w tym 81% Litwinów, 9% Rosjan, 7% Polaków. Stolica – Wilno. Republika parlamentarna, głową państwa jest prezydent. Władza wykonawcza należy do rządu z premierem na czele. Od końca XVIII w. była częścią Rosji, w 1918 proklamowała niepodległość. W okresie międzywojennym konflikt z Polską o L. Środkową z Wilnem, które pozostało polskie. Po rozpoczęciu II wojny światowej Związek Radziecki przekazał Litwie zajęte Wilno, otrzymując w zamian prawo do stacjonowania wojsk, następnie L. przeszła w ręce Niemiec i ponownie ZSRR, który uczynił ją swą republiką. Rozbudowana partyzantka antyradziecka działała do początku lat 50., co spowodowało krwawe represje oraz deportacje. Szansa na odzyskanie niepodległości pojawiła się w okresie pierestrojki. Front Stronnictw Narodowych na czele z Vytautasem Landsbergisem odniósł zwycięstwo wyborcze i w 1990 proklamował niepodległość. Mimo blokady gospodarczej ze strony ZSRR, prowokacji zbrojnych Litwini opowiedzieli się w referendum z 1991 w 90,5% za suwerennością. Pierwsze lata niepodległości w polityce zagraniczne były naznaczone kwestią stabilizacji granic i problemami mniejszości, co wiązało się ze stosunkami z Polską, Białorusią i Rosją. L. zgłosiła też zainteresowanie członkostwem w NATO, co do 2001 napotykało sprzeciw Rosji (zaproszona do NATO w 2002, na szczycie w Pradze) oraz Unii Europejskiej. Negocjacje z Unią rozpoczęła w 2000, bowiem problemy wewnętrzne, brak dostatecznej stabilizacji gospodarczej uniemożliwiły włączenie jej do pierwszej grupy państw, jednak zakończyła je już w 2002. Kraj ten należy do ONZ, Rady Europy, Rady Bałtyckiej i Rady Państw Morza Bałtyckiego. Od 1 maja 2004 w UE.
Litwa
Słownik Unii Europejskiej