Pochodzenia greckiego, od słowa athanasios (nieśmiertelny). Imię popularne od końca IV wieku, również w formach Afanasij, Apanas. ZDROBNIENIA: Nastek. INNE FORMY: Afanazy. OBCE FORMY: Athanasius (ang.), Athanase (fr.), Atanasio (hiszp., wł.), Athanas (niem.), Atanas, Atanasije, Atanazije (połud.-słow). Forma żeńska: Atanazja.
NAZWISKA:
Afanasiew, Afanisewicz, Afanasjew, Afanasowicz, Afanaszak, Afanaszek, Afanazjew, Apanas, Apanasiewicz, Apanasowicz, Apanaszewicz, Apanowicz, Atanas, Atanasew, Atanasiewicz, Atanasow, Atanasewicz, Afanazjew, Atanaziewic, Atanowicz, Atanowski, Atańczyk, Opanas, Opanasiewicz, Opania, Opankowski, Opanowicz, Opanowski, Panas, Panasewicz, Panasiewicz, Panasiński, Panasowicz, Panasowski, Panasz, Panaszewicz, Panaszewski, Panaszkiewicz, Panaś, Tanas, Tanasiewicz, Tanasow, Tanaszewicz.
PATRON:
Św. Atanazy, biskup Aleksandrii i teolog. Żył w latach 295–373. Doktor Kościoła. Był uczniem św. Antoniego oraz przeciwnikiem arianizmu. Kilkakrotnie skazywany przez cesarzy rzym. na wygnanie z Aleksandrii. Autor pism apologetycznych polemizujących z arianizmem, w których bronił ortodoksyjnej nauki o współistotności Słowa Bożego z Bogiem Ojcem, o boskości Ducha Świętego i Chrystusa, wcieleniu i odkupieniu. Dla ogromnych zasług został obdarzony przydomkiem Wielki. (Wspomnienie 2 maja).Św. Atanazy, biskup Neapolu. Żył w latach 832–872. Syn księcia Neapolu. Budował kościoły, podnosił poziom wykształcenia i obyczajów kleru, poświęcał się na rzecz ubogich. (Wspomnienie 15 lipca).Św. Atanazy Atonita, pustelnik z góry Atos (X w.). Zginął w tajemniczych okolicznościach przy budowaniu Wielkiej Ławry na górze Atos. (Wspomnienie 5 lipca).Św. Atanazy Brzeski (XVI–XVII w.), pod zarzutem, jakoby dostarczał broń powstańcom Chmielnickiego, został stracony 18 września 1648 r.
ZNANE POSTACIE:
Atanazy Kircher (2 V 1601–27 XI 1680), niem. prekursor kina, wynalazca urzadzenia zw. „laterna magica”. Atanazy Raczyński, pol. znawca malarstwa, działacz polityczny i dyplomata (2 V 1788–21 VIII 1874).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Atanazy Bazakbal z powieści Pożegnanie jesieni S.I. Witkiewicza (1927). Atanazy Pernat z powieści G. Meyrinka Golem (1915).
NA EKRANIE:
Ekranizacja pow. Golem w reż. P. Szulkina (1979), rolę Atanazego odtwarzał Marek Walczewski. Film wg pow. Pożegnanie jesieni S.I. Witkiewicza w reż. M. Trelińskiego (1990), rolę Atanazego grał Jan Frycz.
PRZYSLOWIA:
Choć dziś Atanazy, pal w piecu dwa razy.
ATANAZY
Wielka księga imion