Pochodzenia łacińskiego, od słowa romanus (rzymski). Oznacza osobę będącą uosobieniem cnót cechujących prawdziwego Rzymianina. W Polsce znane już w średniowieczu. Na Ruś imię to przyszło z Bizancjum. ZDROBNIENIA: Romanek, Romcio, Romeczek, Romek, Romuś. OBCE FORMY: Roman (ogólnie przyj. forma), Romanus (niem.), Romain (fr.), Romano, Romeo (wł.), Roman (połud.-słow). Forma żeńska: Romana, Roma.
NAZWISKA:
Romachowski, Romaczuk, Romak, Romakiewicz, Romała, Roman, Romanek, Romancewicz, Romanczyk, Romaniak, Romanicki, Romaniec, Romanik, Romanis, Romaniszyn, Romaniuk, Romankiewicz, Romanko, Romankowicz, Romanow, Romanowicz, Romanowski, Romanus, Romanyk, Romańczuk, Romańczyk, Romański, Romasiew, Romasz, Romaszek, Romaszewski, Romaszkiewicz, Romaszkan, Romaszko, Romatowicz, Romejkow, Romek, Romenowicz, Romeński, Romianowski, Romiański, Romiej, Romien, Romiesz, Romik, Romisiewicz, Romka, Romkowski, Romkowicz, Romlik, Romula, Romnuch, Ruman, Rumaniak, Rumanowski, Rumański, Rumlik.
PATRON:
Św. Roman, żołnierz rzymski (III w.). Pilnując aresztowanego św. Wawrzyńca, przyjął wiarę chrześcijańską, za co został ukarany śmiercią. (Wspomnienie 9 sierpnia).Św. Roman, męczennik z Antiochii (III/IV). Torturowany za wiarę. (Wspomnienie 17 listopada).Św. Roman Jurajski, był pustelnikiem i opatem z Jury Francuskiej. Zmarł po powrocie z pielgrzymki w 464 roku. (Wspomnienie 28 lutego).Roman Melodos, Roman Pieśniarz, Roman Hymnograf (koniec V w.–przed 560), święty prawosławny, największy poeta chrześcijański, tworzący w języku greckim. Od ok. 500 roku w Konstantynopolu. Autor ogromnej liczby hymnów religijnych (Akatyst ku czci Bogurodzicy — arcydzieło literatury bizantyńskiej). Synaksaria greckie wyznaczają jego wspomnienie na 1 października.
ZNANE POSTACIE:
Roman Sołtyk, generał pol., uczestnik kampanii napoleońskich (29 II 1790–22 X 1843). Roman Zmorski, poeta pol. (1822–1867). Roman Pilat, historyk lit. pol. (1846–6 V 1906). Roman Żelazowski, pol. aktor i reżyser (1854–1930). Roman Statkowski, kompozytor pol. (1859–1925). Roman Dmowski, pol. polityk, współtwórca i ideolog obozu Narodowej Demokracji (9 VIII 1864–2 I 1939). Romain Rolland, pisarz fr. (29 I 1866–30 XII 1944). Roman Prawocheński, biolog pol. (16 IV 1877–6 VIII 1965). Roman Dyboski, pol. historyk lit. (19 XI 1883–1 VI 1945). Roman Grodecki, historyk pol. (21 IV 1889–17 IV 1964). Roman Abraham, pol. generał (28 II 1891–26 VIII 1976). Roman Witold Ingarden, pol. filozof i estetyk (5 II 1893–15 VI 1970). Roman Brandsttaetter, pisarz pol. (ur. 1906). Roman Banach, pol. reżyser film. (ur. 1912). Roman Stanisław Ingarden, fizyk pol. (ur. 1 X 1920). Roman Bratny, właśc. Roman Mularczyk, pisarz pol. (ur. 5 VIII 1921). Roman Kłosowski, pol. aktor, reżyser (ur. 1929). Roman Cieślewicz, pol. grafik (13 I 1930–21 I 1996). Roman Opałka, pol. malarz i grafik (ur. 27 VIII 1931). Roman Taborski, historyk pol. lit. i teatru (ur. 1931). Roman Zygmunt Wapiński, historyk pol. (ur. 8 III 1931). Roman Polański, pierwotnie Raymond Liebling, pol. reżyser filmowy (ur. 18 VIII 1933). Roman Samsel, pisarz pol. (ur. 1935). Roman Załuski, pol. reżyser filmowy (ur. 1936). Roman Wilhelmi, aktor pol. (1936–1991). Roman Bartnicki, ks., biblista (ur. 1943). Romeo Gigli, wł. projektant mody (ur. 1950). Roman Kluska, menedżer pol. (ur. 1966).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Roman Katelba z powieści Noce i dnie M. Dąbrowskiej (1932/34). Roman Ołucki z powieści S. Brzozowskiego Sam wśród ludzi (1911). Roman z powieści J. Putramenta Bołdyn. Roman Król z powieści K. Brandysa Matka Królów (1957). Roman Boryczko z powieści H. Worcella Zaklęte rewiry. Roman z Rajskiej Jabłoni P. Gojawiczyńskiej. Roman z Mew S. Goszczurnego. Roman z Siedmiu zielonych zeszytów J. Kurczaba.
NA EKRANIE:
Film wg pow. H. Worcella Zaklęte rewiry w reż. J. Majewskiego (1975), rolę Romana grał Marek Kondrat. Ekranizacja pow. Noce i dnie M. Dąbrowskiej w reż. J. Antczaka (1975). Film wg pow. Bołdyn J. Putramenta w reż. E. i Cz. Petelskich (1981), rolę Romana odtwarzał Wirgiliusz Gryń. Film wg pow. Matka Królów K. Brandysa w reż. J. Zaorskiego (1982).
AFORYZM:
Kochany panie Romanie,Czy to prawda, że pan lubi panie?Paniom spać nie daje ten omanI mruczą sobie: Roman, Roman, Roman...(Podobno co drugi Roman to erotoman).(...)Jerzy Ludwik Kern
W POEZJI:
Byleby ciemnych oczu nie miał, co zechce, zdobędzie!Będą do niego leciały na skrzydłach — serca, jak do wody łabędzie,a on nigdy się nie wyczerpie niby źródło od nowa wciąż żywei, mimo tylu serc tłoku, każde odejdzie szczęśliwe.Kazimiera Iłłakowiczówna,„Roman”
ROMAN
Wielka księga imion