wywodzące się od kaptorynomorfów najprymitywniejsze formy gadów sprzed ponad 200 mln lat; najstarszy podrząd Proganochelys pochodzi z późnego triasu (nie mógł wciągać głowy i ogona pod pancerz); podrząd występujących do dzisiaj bokoszyjnych pojawił się w tym samym okresie (nieznacznie później); żółwie skrytoszyjne lądowe w późnej jurze; morskie w okresie kredy.
ŻÓŁWIE KOPALNE
Gady