(Triticum)
rodzaj z rodziny traw; ok. 20 gat., do których należą najważniejsze zboża uprawiane na całym świecie; m.in. P. ZWYCZAJNA (T. vulgare) - wykształcająca kilka źdźbeł, o wys. 80-130 cm; kwiatostan - kłos złożony z kłosków 2-5 kwiatowych, ościstych lub bezostnych; ziarniak zaokrąglony, żółtawy lub czerwony, rozmiarów zależnych od odmiany, łatwo wyłuskuje się z plew; pochodzi z Bliskiego Wschodu, dziś kosmopolityczna; uprawna, zwł. we wsch. i zach. Europie, wsch. Azji, Indiach, Ameryce Płn. i Płd., Australii; tworzy liczne odmiany: ozime i jare, ościste i bezostne, o ziarnie różnego stopnia mączystości lub zawartości białka, różnej odporności na choroby; zboże chlebowe (mąka, kasza), pastewne (otręby); roślina lecznicza; P. TWARDA zw. makaronową (T. durum) - po p. zwyczajnej najważniejsze zboże chlebowe; osiąga do 1,6 m wys.; ziarniak bogaty w białko; używana na kaszę i mąkę (krupczatkę), doskonała na makaron; P. SZORSTKA zw. angielską (T. turgidum) - znana dopiero od XIX w; w Polsce nie uprawiana; otrzymuje się z niej mąkę (dość ciemną), raczej na krochmal; P. SAMOPSZA (T. monococcum) - obecnie uprawiana wyjątkowo, ziarno używane na paszę dla koni, słoma do wyrobu kapeluszy; mąka żółta, nie nadaje się do wypieku chleba; inne gat. sporadycznie uprawiane to: p. zbitokłosa, p. perska, p. polska, p. orkisz; w Polsce p. jest drugim po życie zbożem pod względem wielkości upraw; wymaga dobrej gleby, o odczynie obojętnym i silnego nawożenia mineralnego; światowe zbiory p. światowe zbiory p. 2001 wyniosły prawie 567 mln t; do najw. producentów należały Chiny, Indie, USA, Rosja, Francja, Niemcy, Kanada; Polska z produkcją 9,3 mln t (to jest 1,6% produkcji światowej) zajmuje 15 miejsce w świecie.
ZMIANOWANIE ROŚLIN, JĘCZMIEŃ, ENTRE RÍOS, JARKEND, ZIARNIAK, EUBEJA, ŁAMLIWOŚĆ PODSTAWY ŹDŹBŁA, PŁASKURKA, ORKISZ, OCHRONNA ROŚLINA