jedna z podstawowych właściwości organizmów żywych polegająca na zdolności do utrwalania, zachowywania i odtwarzania uprzednich doświadczeń; występuje nie tylko u człowieka i zwierząt, ale także u istot najprostszych, a nawet - w świetle współczesnych badań - u roślin; jest procesem b. złożonym, składa się z kilku faz: odebranie informacji, zaszyfrowanie jej w formie engramów (kodu pamięciowego), odczytanie i przekształcenie w odpowiednią reakcję (odtworzenie); u zwierząt poszerzała się w trakcie procesu ewolucji w miarę różnicowania się układu nerwowego (zwł. mózgu), by osiągnąć szczytowy etap u człowieka; u istot o prostej budowie, pozbawionych systemu nerwowego, a wyposażonych jedynie w rozproszone komórki nerwowe (gąbki, jamochłony), wszystkie fazy p. przebiegają bardzo wolno i wymagają wielokrotnego powtarzania bodźców (uczenia się) dla wytworzenia odruchów warunkowych; istnieją różne rodzaje p.: ultrakrótka, polegająca na śladowym przechowywaniu bodźca (w czasie do ok. 1 s); krótkotrwała (operacyjna) i długotrwała, będąca sejfem wiedzy człowieka; oblicza się, że mózg człowieka zdolny jest do zmagazynowania w czasie życia miliona miliardów (1015) jednostek informacji; zapominanie w p. krótkotrwałej oznacza utratę informacji, w długotrwałej jedynie brak sposobu jej wydobycia; badania p. mają długą tradycję, ale jej fizjologiczny mechanizm pozostaje nie wyjaśniony zarówno u istot wyższego rzędu, jak i u pozbawionych układu nerwowego; najbardziej popularna teoria biochemiczna zakłada, że podłożem p. jest kwas rybonukleinowy (RNA), na zasadzie podobnej do kodowania informacji genetycznych; inna teoria mówi, że zapamiętywanie jest funkcją swoistej reorganizacji i uczynnienia połączeń międzyneuronowych wskutek podniet uczuciowych.
PAMIĘĆ
Ssaki
BARTLETT Frederic Charles, PARAMNEZJA, ŁURIJA, KANDEL Eric, EBBINGHAUS Hermann, ENGRAM, PSYCHOLOGIA POZNAWCZA, ANDROPAUZA, DEKODER, AMNEZJA