czasopismo rosyjskie wydawane przez A.I. Hercena oraz N.P. Ogariowa w Londynie (1857-65), a następnie w Genewie (do 1867); przeważnie jako dwutygodnik, łącznie wydrukowano 245 numerów; zasłynął tak w Rosji (dokąd przewożony był nielegalnie), jak w Europie piętnowaniem wynaturzeń carskiego despotyzmu i carskiej administracji; popierał reformy społeczne, dążenia niepodległościowe ciemiężonych narodów, m.in. zdecydowanie wsparł powstanie styczniowe 1863 w Polsce; trybuna postępowej inteligencji rosyjskiej.
NIKOLADZE, HERCEN
- Hercen Aleksander, (1812-70)
- Ogariow Nikołaj P., (1813-77)
- DZWON, narzędzie dźwiękowe...