Reklama

POLSKA. RADIO

Reklama

początki pol. radiofonii wiązały się z pracami prowadzonymi w wojsk. jednostkach łączności od 1918 oraz z działalnością Stow. Radiotechników Pol., które 1925 doprowadziło do utworzenia spółki "Polskie Radio SA" (pierwszy dyr. Z. Chamiec); 18 IV 1926 rozpoczęła ona emisję programu (za pomocą nadajnika o mocy 10 kW; 1927 uruchomiono kolejne nadajniki w Krakowie, Poznaniu, Katowicach, 1928 powstała rozgłośnia w Wilnie, 1930 we Lwowie, 1931 w Łodzi oraz stacja emisyjna Warszawa I w Raszynie, 1935 w Toruniu, 1937 Warszawa II, 1938 w Baranowiczach; jeśli 1928 nadawano ok. 4500 godz. audycji rocznie, to 1938 już 44 tys. godz. na falach średnich, nie licząc Warszawy I emitującej na falach długich; dynamicznie rosła też liczba abonentów, od 5200 w 1926 do ponad 1 mln w 1939 (w tym 327 tys. na wsi). Sam program ewoluował od przewagi audycji słownych (PR było wówczas ważnym wzorcem poprawnej polszczyzny) do muzycznych i słowno-muzycznych, które 1938 zajmowały 75% programu; już 1927 PR było inicjatorem międzynar. wymiany programów (Z.Chamiec stał na czele specjalnej komisji w Międzynar. Unii Radiofonicznej); 1928 wprowadzono wymianę programów między rozgłośnią centralną a regionalnymi; 1929 rozpoczęto produkcję taniego popularnego radioodbiornika "Detefon"; od 1935 utrzymywano stałą łączność radiową z Polonią w Europie, USA i Ameryce Płd.; w tymże roku państwo wykupiło 96% udziałów w spółce, co oznaczało praktyczne upaństwowienie radia i jego upolitycznienie. Z ważniejszych programów i audycji w okresie przedwojennym warto odnotować już od 1927 stałą emisję słuchowisk dla dzieci (W.Tatarkiewicz-Małkowska), audycje lit. pod kierownictwem W. Hulewicza i J. Parandowskiego, 1933 rozpoczęto nadawanie Wesołej lwowskiej fali, powstał też teatr radiowy zw. Teatrem Wyobraźni; 1936 rozpoczęto transmisje na żywo z estradowego Podwieczorku przy mikrofonie oraz wystartowała pierwsza powieść radiowa Dni powszednie państwa Kowalskich pióra M. Kuncewiczowej; wysoką rangę osiągnęły programy muzyczne, 1935 powstała Mała Orkiestra PR pod dyr. Z. Górzyńskiego oraz Orkiestra Symfoniczna PR kierowana przez G.Fitelberga; nadawano też audycje dla szkół, relacje sportowe, wreszcie dzienniki; o programie radiowym 1926-34 informowało czasopismo "Radio", przekształcone następnie w ; podczas kampanii wrześniowej radiostacja w oblężonej Warszawie, pod kierownictwem E. Rudnickiego emitowała program do 30 września 1939; podczas II woj. świat. Niemcy zniszczyli rozgłośnie, radiostacje, płytoteki i archiwa PR, odbiorniki konfiskowano, słuchanie radia było zagrożone karą śmierci; zabezpieczona przez Rudnickiego aparatura pozwoliła w okresie powstania warszawskiego na uruchomienie przez T. Żenczykowskiego radiostacji (9 VIII - 4 X 1944), którą kierował S. Zadrożny, mając za współpracowników J. Nowaka-Jeziorańskiego, E. Osmańczyka, M. Ponikowską, Z. Skierskiego i E. Rudnickiego; VII 1944 ekipa PKWN (kierowana przez W. Billiga) uruchomiła w Lublinie radiostację ; w latach 1945-49 radiofonia została odbudowana (1949 powstała rozgłośnia na Myśliwieckiej i nowy maszt radiostacji w Raszynie); 1950 uruchomiono II program, 1958 – program III na falach ultrakrótkich, 1976 program IV; 1961 została nadana pierwsza audycja stereofoniczna, 1966 – ogólnopolski program nocny; od 1973 program PR jest całodobowy; 1974 uruchomiono radiostację w Gąbinie, z najw. na świecie masztem wys. 646 m (uległ zniszczeniu w 1991); w 1980 działało 17 rozgłośni radiowych - 16 regionalnych i Warszawa emitująca 4 programy; równolegle od 1957 działała Rozgłośnia Harcerska. Program radiowy w okresie PRL podlegał cenzurze (na żywo emitowano tylko transmisje sportowe); popularność zyskały magazyny Muzyka i Aktualności, Z kraju i ze świata, bloki Lato z radiem, Sygnały dnia, Cztery pory roku, Popołudnie z młodością, Radiokurier, a zwłaszcza powieści radiowe Matysiakowie (Dż. Połtorzycka, S. Janicki, S. Stampfl, W. Żesławski) i W Jezioranach (A. Mularczyk, Z. Posmysz, W. Milczarek); od 1947 działał Teatr Polskiego Radia; 1949 debiutował Teatrzyk Eterek J. Przybory i J. Wasowskiego, który poprzedził telewizyjny Kabaret starszych panów; od 1955 Rewia piosenek L. Kydryńskiego i Zgaduj zgadula W. Przybylskiego i A. Rokity; 1958 wystartował Podwieczorek przy mikrofonie Z. Wiktorczyka; w młodszym pokoleniu popularność zyskały magazyny satyryczne trzeciego programu Ilustrowany tygodnik i 60 minut na godzinę; znaczącą rolę odegrało radio w upowszechnieniu muzyki poważnej i kameralnej (felietony J. Waldorffa, J. Webera), finansując także pięć orkiestr z Wielką Orkiestrą Symfoniczną PR w Katowicach na czele (zał. 1945 przez W. Rowickiego); niemały jest też dorobek oświatowy PR (Radiowy Uniw. Lud., Wszechnica Radiowa, Uniw. Radiowo-Telewizyjny NURT). Po 1989 powstały warunki do działania radia prywatnego, natomiast radio publiczne uległo (na mocy ustawy z 1992) poważnym przekształceniom w Polskie Radio SA, posiadające 18 spółek (17 regionalnych i 1 emitującą 4 programy ogólnokrajowe oraz 1 dla zagranicy); większość popularnych audycji cyklicznych przetrwała, przy czym audytorium PR uległo pewnemu zmniejszeniu wskutek dynamicznej konkurencji prywatnych rozgłośni, spośród których szczególną popularność zyskały sobie Radio Zet z siedzibą w Warszawie, zał. przez A. Wojciechowskiego, Radio RMF FM (Radio-Muzyka-Fakty) w Krakowie, należące do S.Tyczyńskiego oraz Radio Maryja o.o. Redemptorystów (kierowane przez o. T. Rydzyka); zasięg ogólnokrajowy ma w praktyce także Radio Plus (porozumienie 25 lokalnych i diecezjalnych rozgłośni pod patronatem Episkopatu Polski); nadto Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przyznała w od 1993 ok. 200 koncesji na prowadzenie rozgłośni lokalnych.

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama