(łac. alienus - obcy)
początkowo termin prawniczy, oznaczający przeniesienie własności lub tytułu do nieruchomości (łac. alienatio - oddanie, sprzedanie). W znaczeniu ogólnym - wyobcowanie ze środowiska, wyizolowanie; określenie człowieka, któremu są obce, charakterystyczne dla danej społ. normy i zwyczaje. W XVIII w. była synonimem niewłaściwego uspołecznienia (a. negatywna). Nowy sens nadał jej J.J. Rousseau, który w Umowie społecznej zastąpił ją a. pozytywną. Jednostka, przystępując do umowy społ., traci wprawdzie swą naturalną wolność, ale zyskuje bezpieczeństwo i wolność społ. oraz rzeczywistą równość wszystkich obywateli. G.W.J. Hegel z kolei uważał, że zjawiska współtworzące a. uruchamiają jeden z głównych mechanizmów rozwoju społecznego. U K. Marksa podstawową formą a. jest a. ekonomiczna związana z antagonistycznymi stosunkami panującymi w poszczególnych formacjach społ., pomiędzy klasami panującymi i podporządkowanymi. Za. ekon. związana jest a. polit. rozumiana jako utrata kontroli społ. nad instytucjami polit., a zwł. państwem, oraz a. ideologiczna (w tym rel.) oznaczająca dominowanie w świadomości ludzi irracjonalnych treści, idei i mitów, które deformują postrzeganie obiektywnej rzeczywistości.