żyd. ruch, początkowo rel., później polit. Nazwa pochodzi od wzgórza Syjon w Jerozolimie, gdzie miała znajdować się świątynia Salomona i grób króla Dawida, rządzącego państwem żyd.
w XII-XI w. p.n.e. Początki polit. ruchu wiąże się z N. Birnbaumem i jego tezą
z 1890, że odrodzenie narodowe ludu żyd. może dokonać się na terenie Palestyny. Głównym twórcą ideologii s. był T. Herzl, autor pracy Państwo żydowskie (1896). Wzrost antysemityzmu z końcem XIX w. stymulował powstawanie organizacji żyd. i przyczynił się do powstania Światowej Organizacji Syjonistycznej na kongresie w Bazylei w 1897. Dzięki poparciu mocarstw kolonialnych ruch uzyskał możność założenia w Palestynie siedziby nar. (deklaracja Balfoura, 1917) i dop-rowadził w 1948 do utworzenia Izraela, działając następnie na rzecz jego umocnienia i rozwoju. Zob. też judaizm.
- syjonizm, ruch polit. zapoczątkowany...
- SYJONIZM, ideologia i związany...
- ZAMBROWSKI, Roman (1909-77)