(stan)
największy stan (płn.-zach. kraniec Ameryki Płn.), graniczy z Kanadą; pow. 1518,8 tys. km2 (wraz z wyspami: Aleuty, Archipelag Aleksandra, Kodiak, W. Św. Wawrzyńca), 576 tys. mieszk. (1990), w tym ok. 48 tys. Eskimosów i Indian; ukształtowanie pow. górzyste: na płn. G. Brooksa, w centrum płaskowyż pocięty dolinami rzek Jukon i Kusokwim, na płd. G. Aleuckie, Alaska, Św. Eliasza, g. Kuskokwim; obszar aktywny sejsmicznie, liczne wulkany; klimat na płn. subpolarny, na płd. umiarkowany chłodny, średnia temp. lipca na płn. ok. 10oC, stycznia -30°C, na płd. odpowiednio powyżej 10°C i -3°C; opady zróżnicowane, średnio 750-1600 mm rocznie; wielkie połacie tajgi i tundry, 1/4 pow. stanu objęta od 1980 ochroną w systemie parku nar. Denali. A. ma duże znaczenie gosp. jako teren pozyskiwania kopalin (ropa naft. i gaz ziemny, rudy metali, uran, złoto, platyna) i drewna; rozwinięte rybołówstwo (łososie), hodowla reniferów, lisów, myślistwo; turystyka; komunikacja gł. lotnicza, początek Drogi Panamerykańskiej w Fairbanks (Alaska Highway); gł. miasta: Anchorage, Fairbanks, Juneau (stol.). Odkryta 1741 przez ros. ekspedycję Beringa, kolonizowana przez Rosjan, 1867 sprzedana przez cara Aleksandra II za 7,2 mln dol. Stanom Zjednoczonym; 1896-1902 gorączka związana z odkryciem złóż złota; od 1912 terytorium, od 1959 stan USA.
TEKSAS, ALEKSANDRA ARCHIPELAG, ALASKA HIGHWAY, ALEUTY, ANCHORAGE, KOMPANIA ROSYJSKO-AMERYKAŃSKA, WRANGEL, JUNEAU, KENAI, SANFORD