dawn. Erzerum, (bizantyńskie Teodozjopolis)
miasto we wsch. Turcji, na Wyż. Armeńskiej, u płn. podnóża g. Palandöken Daglari; 220 tys. mieszk. (1991), zespół miejski ok. 300 tys. mieszk.; gł. ośr. gosp. i handl. wsch. Turcji; przem. maszyn., metalowy, włókienniczy, mięsny; cukrownie, cementownia; rzemieślniczy wyrób dywanów; w pobliżu E. kopalnie węgla brunatnego; port lotn.; uniw. (zał. 1957). Prawdopodobnie staroarmeńskie m. Karin; w IV w. ormiańska osada handl.; zburzone w V w.; odbudowane przez cesarza Teodozjusza (pn. Theodosiopolis jeden z ważniejszych ośr. handl. Bizancjum); 633 zdobyte przez Arabów; 1049 zasiedlone przez mieszkańców Arzan (po zburzeniu m. Arzan przez Turków seldżuckich) i przemianowane na Arzan ar-Rum (z arab. "miasto Greków"; stąd Erzurum); 1071 zajęte przez Seldżuków; 1241 zdobyte przez Mongołów; od 1517 pod panowaniem Turcji; 1829, 1878, 1916-18 zajmowane przez Rosję; 1915-16 pogromy Ormian; 1919 odbył się w E. kongres tur. organizacji narodowych pod przewodnictwem Kemala Atatürka. Ruiny cytadeli (V w.), medresa Çife Minare (XII w., ob. muzeum archeol.), meczet Ulu Camii (XII w.), nekropolia seldżucka (XIII w.).