część Krakowa; dawniej odrębne miasto lokowane przez Kazimierza III Wielkiego w XIV w., do 1791 samodzielne; to tu (a nie w Krakowie) miała swe początki Akademia Krakowska (ob. UJ); po pożarze Krakowa (1494) za który winą obciążano Żydów, z wyroku Jana Olbrachta miejsce ich osadnictwa; choć dzielnica żydowska zajmowała tylko część tego miasta, K. stanowił w XVI w. jedno ze światowych centrów żydowskiego życia religijnego i kulturalnego; m.in. najstarsza w Polsce szkoła talmudyczna, słynna drukarnia Izaaka Aronowicza, siedem synagog; 1939 zamieszkały przez blisko 60 tys. Żydów, których 1941 wysiedlono do getta w Płaszowie; po wojnie zaniedbany, dzielnica marginesu społ., dopiero od 1968 pierwsze prace konserwatorskie, od 1990 objęty programem rewaloryzacji Społ. Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Zachowane zabytki: Stara Bóżnica (koniec XV w.), renesansowa bóżnica Remuh z cmentarzem, bóżnica Izaaka (1. poł. XVII w.), bóżnica Poppera (pocz. XVII w.) i in. Ponadto (poza żydowską dzielnicą K.) kośc. św. Katarzyny z dawnym klasztorem Augustianów (gotyk, pocz. XIV w.), kośc. Bożego Ciała (gotycki, 1385-1405, przebudowa XVI w.), kościół św. Michała i klasztor Paulinów na Skałce XVII-XVIII w. (z kryptą mieszczącą groby zasłużonych); od 1988 miejsce dorocznego Festiwalu Kultury Żydowskiej.
KAZIMIERZ
Miejscowości