stolica Rosji nad rz. Moskwą; jedno z największych pod względem pow. miast świata (ponad 1000 km2); 11,2 mln mieszk. (2004); siedziba rządu, gł. ośr. handlowo-finansowy, gosp. i nauk.-kult. Rosji; przem. maszynowy, środków transportu, elektrotechn., elektroniczny, poligraficzny, precyzyjny, chem., hutniczy, włókienniczy, odzieżowy, spoż., farmaceutyczny, filmowy i in.; metro (od 1935), 4 lotniska (międzynar. porty Szeriemietowo ze strefą wolnocłową i Wnukowo), wielki węzeł kolejowy, drogowy, rurociągów naft. oraz żeglugi śródlądowej (3 porty rzeczne); siedziba Ros. Akad. Nauk, ponad 1000 inst. nauk.-badawczych, 77 szkół wyższych (Uniw. im. Łomonosowa zał. 1755, Konserwatorium im. Czajkowskiego); muzea: A.S. Puszkina, Galeria Tretiakowska i in.; Ros. Biblioteka Państwowa (ponad 36 mln tomów); teatry: Wielki Opery i Baletu zał. 1776, Mały, Artystyczny (MChAT), im. Wachtangowa, Na Tagance, kukiełkowy S.W. Obrazcowa; od 1959 międzynar. festiwal filmowy i muzyczny, Międzynar. Konkurs im. Czajkowskiego oraz międzynar. targi książki (od 1977); ośr. telewizji Ostankino z jedną z najw. w świecie wież 540 m; ośr. filmowy; 3 ogrody botaniczne (najstarszy zał. 1706), obserwatorium astronomiczne, parki; gł. ośr. zabytkowy - Kreml i plac Czerwony z cerkwią Wasyla Błażennowo, wybudowaną 1555-61; klasztory z XIV-XVI w.; mur otaczający kremlowską twierdzę od XVI w.; cerkwie i pałace XVII-XVIII w.; mauzoleum Lenina; miasto zał. przed 1147; stol. Wielkiego Księstwa Moskiewskiego w XIV w., a następnie Rosji; 1712 decyzją Piotra I stol. przeniesiono do Petersburga; spalona po wejściu wojsk Napoleona (1812); rozwój w XIX w. jako centrum przem. i handlu (1872 tramwaje konne, 1874-95 kanalizacja, 1911 wodociągi; wzrost liczby mieszk. z 275 tys. w 1811 do 1,2 mln w 1902); od III 1918 stol. Ros. FSRR, od 1922 ZSRR; na przedpolu X 1941 - I 1942 jedna z najw. strategicznych bitew II woj. świat.; siedziba moskiewskich konferencji; światowe centrum ruchu komunistycznego; po rozpadzie ZSRR (1989) - stolica Rosji. W początkach XXI w. częsty cel ataków terrorystycznych (m.in. 2004 i 2010 ataki bombowe w metrze, 2002 zajęcie teatru na Dubrowce wraz z widzami), dokonywanych przez mieszkańców Kaukazu, gł. Czeczenów.
POLSKA AGENCJA PRASOWA, ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH DO SPRAW ROZWOJU PRZEMYSŁOWEGO, ŁUBIANKA, PORZEZIŃSKI, SZERIEMIETJEWO, RADA WZAJEMNEJ POMOCY GOSPODARCZEJ, OLBIA, GOSIEWSKI, KONGRES POLAKÓW W ROSJI, UŁANOWA