miasto powiatowe w woj. warmińsko-mazurskim, na Pojezierzu Mrągowskim, między jez. Czos i Juno; 22 tys. mieszk. (2002); początkowo strażnica krzyżacka, w sąsiedztwie której 1404-07 ulokowano miasto p.n. Sensburg; po pokoju toruńskim (1466) pozostało w państwie krzyżackim, a potem w Prusach Książęcych, od 1657 w Brandenburgii, od 1701 w Prusach; od 1945 w Polsce, nazwa nadana 1946 dla uczczenia Krzysztofa Mrongowiusza (XVIII-wiecznego pastora, etnografa, działacza na rzecz polskości Mazur); przem. maszynowy, odzieżowy, drzewny, spoż.; centrum turystyczne (hotele, pensjonaty, schronisko młodzieżowe, przystań wodna, kąpielisko), m.in. doroczne festiwale muzyki country; zabytki: kościół ewangelicki z 1754, klasycystyczny ratusz, spichlerz z końca XVIII w., domy z przełomu XVIII/XIX w.
- CZOS, jezioro rynnowe na ,...