rzym. Pompei
w czasach staroż. Rzymu bogate miasto w Kampanii (Italia), nad Zat. Neapolitańską; zał. przez Osków; VII-V w. p.n.e. pod wpływami grecko-etruskimi, w końcu V w. p.n.e. podbite przez Samnitów, wkrótce włączone do Rzymu; ważny port handlowy i miejscowość wypoczynkowa rzym. arystokracji. 24 VIII 79 po wybuchu Wezuwiusza popioły i grad pumeksu przykryły P. i okolicę (Herkulanum) kilkumetrową warstwą, powodując śmierć 2 tys. spośród ok. 20 tys. mieszk. (m.in. Pliniusza Starszego); m. przykryte popiołem na długi czas uległo zapomnieniu; odkryte przypadkowo 1748; realizowany od 1869 przez władze wł. program wykopalisk pozwolił na odsłonięcie i udostępnienie do zwiedzania praktycznie całego zespołu miejskiego; spod warstwy popiołu odsłonięto w większości znakomicie zachowane mury miejskie, z 8 bramami, prostokątną siatkę ulic, forum w części centralnej, 3 palestry, 3 łaźnie, teatr, amfiteatr, odeon, kilka świątyń, koszary gladiatorów, kurię, zajazdy, sklepy i warsztaty rzemieślnicze, pałace i wille, system wodociągowo-kanalizacyjny; w doskonałym stanie zachowały się malowidła ścienne i mozaiki podłogowe we wnętrzach, napisy i ogłoszenia na murach, a także różnorodne przedmioty i sprzęty codziennego użytku, dostarczając bezcennych informacji o kulturze, pracy i obyczajach życia codziennego ludności epoki; najbardziej cenne obiekty ruchome, sprzęty i detale eksponuje Museo Nazionale w Neapolu; odkrycie P. (oraz pobliskiego Herkulanum, którego losy były podobne) przyczyniło się do rozwoju klasycyzmu.
KASJUSZ, OKNO, POMPEI, TYTUS, LUDWIKA XVI STYL, MUZEUM NARODOWE W NEAPOLU, KANALIZACJA, WEZUWIUSZ, POMPEJAŃSKIE MALARSTWO, PORTICI
- Pompeje, Pompeja, staroż. miasto w Italii...
- POMPEI, .
- Pliniusz Starszy, (23-79)