miasto powiatowe w woj. wielkopolskim, na Pojezierzu Poznańskim, nad Samą (l. dopływ Warty); 1257 notowane jako osada targowa; prawa miejskie 1383; XV-XVII w. ośr. rzemieślniczo-handl. (sukiennictwo); w XVI w. własność Górków, gł. ośr. rel. i kultury braci czeskich i luteranów; 1840-46 działalność pierwszego w Polsce tow. archeol. (Tow. Zbieraczów Starożytności Krajowych); od 1848 połączenie koleją z Poznaniem; miejsce ur. Wacława z Szamotuł (ok. 1526), kompozytora i kapelmistrza; 18,7 tys. mieszk. (2002); przem. drzewny, meblarski, spoż., olejarnie, zakłady zbożowo-młynarskie; późnogotycki kościół (XV w.), zespół zamkowy Górków z pocz. XVI w. (ob. muzeum), późnogotycka wieża zw. Basztą Halszki z 1518; barokowy klasztor Reformatów z XVII w.
- WACŁAW Z SZAMOTUŁ, zw. Szamotulczyk (ok.(...)
- Jan z Szamotuł zw. Paterkiem, (ok. 1480-1519). Mieszczanin...
- OLIZAROWSKI, Tomasz August (1811-79)...