położone w środk.-zach. Polsce, na obszarze Pojezierzy Południowobałtyckich i Nizin Środkowopolskich; pow. 29 826 km2 (drugie pod względem wielkości obszaru po woj. mazowieckim); 3,4 mln mieszk. (1999); gęstość zaludnienia 112 osób/km2 (poniżej średniej krajowej); przeciętnie zurbanizowane, miasta zamieszkuje 57,6% ludności (średnia krajowa 61,9); najw. z nich to Poznań (stol., 580 tys. mieszk.), Kalisz, Konin, Piła, Ostrów Wielkopolski, Gniezno, Leszno, Turek, Śrem, Krotoszyn, Września, Jarocin. Utworzone 1 I 1999 z woj. poznańskiego, części woj. pilskiego, konińskiego, leszczyńskiego, kaliskiego oraz kilku gmin woj. gorzowskiego, zielonogórskiego i bydgoskiego; obszarem nawiązuje do dawnego woj. poznańskiego, istniejącego do 1975 (ob. dołączono powiat złotowski); pod względem adm. dzieli się na 31 powiatów (chodzieski, czarnkowsko-trzcianecki, gnieźnieński, gostyński, grodziski, jarociński, kaliski, kępiński, kolski, koniński, kościański, krotoszyński, leszczyński, międzychodzki, nowotomyski, obornicki, ostrowski, ostrzeszowski, pilski, pleszewski, poznański, rawicki, słupecki, szamotulski, średzki, śremski, turecki, wągrowiecki, wolsztyński, wrzesiński, złotowski), 4 miasta na prawach powiatów grodzkich (Kalisz, Konin, Leszno, Poznań) oraz 226 gmin. Krajobraz urozmaicony, pagórkowaty, faliste wysoczyzny morenowe i równiny, liczne jeziora, piaszczyste wydmy; część płn. leży na Pojezierzu Południowopomorskim (Dolina Gwdy i pojezierze Wałeckie, Krajeńskie i Równina Wałecka); poniżej Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka złożona z Doliny Dolnej Noteci i Kotliny Gorzowskiej pokrytej Puszczą Notecką; w części środk. Pojezierze Wielkopolskie złożone z pojezierzy: Poznańskiego, Gnieźnieńskiego i Chodzieskiego, Równiny Wrzesińskiej i Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej; na zachodzie fragment Pojezierza Leszczyńskiego; na południu równinna Niz. Południowowielkopolska złożona z równin Kłodawskiej, Rychwalskiej i Kotliny Grabowskiej oraz wysoczyzn Leszczyńskiej, Kaliskiej, Tureckiej, Wieruszowskiej; na płd.-zach. skrawek Kotliny Milickiej i Wału Trzebnickiego (Wzgórza Ostrzeszowskie), gdzie znajduje się najw. wzniesienie w woj. (Kobyla Góra, 284 m). Całość woj. leży w dorzeczu Odry; gł. rz. to Warta (połączona z Notecią kanałami Warta-Odra i Ślesińskim oraz ciągiem jezior), Noteć, Prosna, Obra, Gwda; liczne jeziora, najw. Powidzkie (11,7 km2), Zbąszyńskie, Niedzięgiel; kilka niewielkich zbiorników retencyjnych; w niektórych rejonach deficyt wody. Klimat pod wpływem powietrza morskiego, lata ciepłe, zimy łagodne; średnia roczna temp. 7-8C; niski średni roczny opad 550-500 mm, w części wsch. nawet 450 mm, co powoduje stepowienie ziem. Lasy zajmują 25,3% pow. (średnia krajowa 28,4%); najw. kompleksy to Puszcza Notecka i lasy pilskie; dominuje drzewostan sosnowy; na płd. od Poznania, na Pojezierzu Poznańskim - Wielkopolski Park Narodowy (malowniczy krajobraz polodowcowy); 7 parków krajobrazowych; obszar zagrożenia ekologicznego w rejonie Poznania i Konina. Województwo dobrze rozwinięte, przemysł i rolnictwo równorzędnego znaczenia, rosnące znaczenie usług; w handlu, budownictwie, hotelarstwie, transporcie znaczne zaawansowanie prywatyzacji; poważne inwestycje zagr. (do 1999 wartości ponad 3 mld dol.); duża rola gosp. Międzynar. Targów Poznańskich; rozwinięty przem. maszynowy (Zakłady Przem. Metalowego im. H. Cegielskiego w Poznaniu), środków transportu (tabor kolejowy, Volkswagen), elektrotechn. (sprzęt oświetleniowy - Philips w Pile, gospodarstwa domowego, akumulatory, urządzenia dla telekomunikacji), meblarski (m.in. Swarzędz), obuwniczy, huta aluminium w Koninie, zakłady tytoniowe Reemtsma w Jankowicach, produkcja koncentratów spoż. (Kalisz, Pudliszki, Środa Wielkopolska, Kotlin), nawozów sztucznych (Luboń), ceramiki szlachetnej (Chodzież); znaczący także przem. metalowy, precyzyjny, mięsny, cukrowniczy, spirytusowy, gumowy, farmaceutyczny, kosmetyczny, odzieżowy, szklarski; wydobycie węgla brunatnego na dużą skalę (Zagłębie Konińskie i Wielkopolskie), soli kamiennej (Wapno), gazu ziemnego; elektrownie w Pątnowie, Adamowie i Koninie. Rolnictwo bardzo rozwinięte, o wysokim poziomie mechanizacji, nawożenia gleb i kultury rolnej; mimo średnio urodzajnych gleb i deficytu wody wysokie plony; grunty orne zajmują 52,9% pow. (średnia krajowa 45%); przeciętna wielkość gospodarstwa 9,4 ha (powyżej średniej krajowej wynoszącej 7 ha); ziemie po PGR-ach w trakcie restrukturyzacji; uprawa żyta, pszenicy, jęczmienia, ziemniaków, buraków cukrowych, roślin pastewnych, warzyw; hodowla trzody chlewnej (najw. producent w kraju), bydła, owiec, drobiu. Centrum nauk. i kult. Poznań; na terenie woj. znajdują się 24 uczelnie, z czego 17 w stol. regionu; najw. Uniw. im. A. Mickiewicza, Politechnika Poznańska, akademie: Medyczna, Ekonomiczna, Rolnicza, Wychowania Fizycznego. Dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna; gł. szlaki kolejowe prowadzą z Niemiec do Polski (Berlin-Poznań-Warszawa) i z północy na południe kraju (Szczecin-Poznań-Wrocław); gł. szlaki drogowe to drogi międzynar. Berlin-Poznań-Moskwa (z odcinkiem autostrady Września-Konin), Gdańsk-Poznań-Wrocław; transport rzeczny na Noteci i Warcie (porty w Poznaniu, Ujściu i Krzyżu Wielkopolskim) oraz na Kanale Warta-Gopło; w Ławicy k. Poznania port lotniczy. Walory turystyczne umiarkowane; turystyka wypoczynkowa koncentruje się na obszarze pojezierzy Gnieźnieńskiego, Poznańskiego i Leszczyńskiego; gł. ośr. to Sieraków, Zbąszyń, Wolsztyn, Powidz; w Wielkopolskim Parku Nar. - Puszczykowo; na jez. Maltańskim tor regatowy, obok sztuczny stok narciarski umożliwiający zjazdy przez cały rok; w Licheniu ośr. kultu maryjnego (najw. kościół w Polsce); popularnym celem wycieczek jest Szlak Piastowski biegnący przez Ostrów Lednicki-Gniezno-Trzemeszno-Giecz. Najważniejsze zabytki mieszczą się w Poznaniu (Ostrów Tumski z gotycką katedrą, renesansowy ratusz, kościół farny) i w Gnieźnie (słynna katedra z romańskimi drzwiami); w Gieczu ruiny przedromańskich światyń; średniowieczne zamki w Szamotułach, Gosławicach, Sierakowie, renesansowy w Gołuchowie (przebudowany w XIX w.); barokowe zespoły klasztorne i kościoły w Gostyniu, Lesznie, Kaliszu, Poznaniu, Trzemesznie, Lądzie; zespoły parkowo-pałacowe w Rogalinie, Rydzynie; w Kórniku znana rezydencja Działyńskich ze słynną Biblioteką; nad jez. Lednica skansen budownictwa regionalnego oraz Muzeum Pierwszych Piastów. Najcenniejsze zbiory posiada Muzeum Nar. i Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu; w Gnieźnie - Muzeum Początków Państwa Polskiego; muzea okręgowe w Kaliszu, Pile, Lesznie, Koninie; w Chełmnie Muzeum Obozu Zagłady.
WYSOGOTOWO, STRZAŁKOWO, STUDZIENIEC, DZIERŻĄŻNO MAŁE, ALGIER, DŁUGA, LISEWO PARCELE, DOMASŁÓW, LUSÓWKO, GRANOWIEC
- POZNAŃSKIE WOJEWÓDZTWO, (admin. 2)
- LUBUSKIE WOJEWÓDZTWO, położone w zach. Polsce,...
- KUJAWSKO-POMORSKIE WOJEWÓDZTWO, położone w płn.-środk.(...)