stolica dawnego państwa Azteków w środk. Meksyku (ob. w obrębie m. Meksyk); wg tradycji zał. 1325 na jednej z wysp jez. Texcoco; początkowo osada wojskowa, szybko urosła do roli stolicy; ok. 1427 T. zawarł przymierze z miastami Texcoco i Tlacopán, opanowując wspólnie terytorium prawie całego Meksyku; szczytowy okres rozkwitu T. przypadł na panowanie Itzcoatla (1428-40) i Montezumy I (1440-69); w chwili wkroczenia Hiszpanów (1519) T. liczył ok. 60 tys. domów, 300 tys. mieszkańców; 1520 podstępne uwięzienie Montezumy II i rzeź uczestników ceremonii religijnych stały się przyczyną krwawej wojny, w pierwszej fazie zakończonej klęską Cortéza i wypędzeniem Hiszpanów z T.; wkrótce jednak Hiszpanie ponownie zaatakowali T. i po długotrwałym oblężeniu 1521 doszczętnie go zniszczyli, na gruzach zakładając m. Meksyk. Z wykopalisk wiadomo, że najokazalszą budową w T. była piramida schodkowa, z dwoma bliźniaczymi świątyniami na szczycie, poświęconymi bogowi Słońca i wojny - Huitzilopochtli oraz bogowi deszczu - Tlálocowi; na ich ołtarzach składano krwawe ofiary z jeńców wojennych - oblicza się, że za panowania Ahuitzotla (1486-1502) mogły one sięgać 20-80 tys. osób; w centrum znajdowała się też rotunda Quetzalcoatla, boisko do obrzędowej gry w pelotę, świątynia Słońca, pałace władców z towarzyszącą zabudową, parkami oraz ogród zoologiczny i potężne tzompantli (zbiornik na czaszki ofiar religijnych).
- GUATIMOZIN, Guathemoc (ok. 1494-1525)...
- MEKSYK, Ciudad de México, miasto...
- MEKSYKAŃSKA SZTUKA, w okresie prekolumbijskim...