(1485-1547)
szlachcic hiszp., konkwistador, zdobywca Meksyku; 1504 pierwsza podróż do Ameryki Środk., 1511 uczestnik podboju Kuby przez Diega de Velasqueza, który 8 lat później wysłał go w kierunku Meksyku dla sprawdzenia wieści o żyjących tam bogatych ludach; po wylądowaniu na Jukatanie C. nakazał spalenie statków i z 600 ludźmi, 16 końmi i 14 działami ruszył na zachód; wspierany przez plemiona indiańskie dążące do uniezależnienia się od Azteków, korzystając z przewagi psych., jaką dawała wiara tubylców w przybycie zza morza białych bogów oraz dzięki broni palnej i koniom podbił imperium Azteków, zdobył jego stol. Tenochtitlan (ob. Miasto Meksyk) i pojmał władcę Montezumę; 1521 stłumił powstanie azteckie, mianowany namiestnikiem Meksyku (pn. Nowa Hiszpania); 1528 odwołany pod zarzutem nadużywania władzy; 1525 dotarł do Hondurasu, a 1535 do Kalifornii.